Abstract: With contributions from a dozen American and European scholars, this volume presents an overview of Jewish writing in post–World War II Europe. Striking a balance between close readings of individual texts and general surveys of larger movements and underlying themes, the essays portray Jewish authors across Europe as writers and intellectuals of multiple affiliations and hybrid identities. Aimed at a general readership and guided by the idea of constructing bridges across national cultures, this book maps for English-speaking readers the productivity and diversity of Jewish writers and writing that has marked a revitalization of Jewish culture in France, Germany, Austria, Italy, Great Britain, the Netherlands, Hungary, Poland, and Russia.
Introduction Thomas Nolden and Vivian Liska
1. Secret Affinities: Contemporary Jewish Writing in Austria Vivian Liska
2. Writing against Reconciliation: Contemporary Jewish Writing in Germany Stephan Braese
3. Remembering or Inventing the Past: Second-Generation Jewish Writers in the Netherlands Elrud Ibsch
4. Bonds with a Vanished Past: Contemporary Jewish Writing in Scandinavia Eva Ekselius
5. Imagined Communities: Contemporary Jewish Writing in Great Britain Bryan Cheyette
6. A la recherche du Judaïsme perdu: Contemporary Jewish Writing in France Thomas Nolden
7. Ital'Yah Letteraria: Contemporary Jewish Writing in Italy Christoph Miething
8. Writing along Borders: Contemporary Jewish Writing in Hungary Péter Varga with Thomas Nolden
9. Making Up for Lost Time: Contemporary Jewish Writing in Poland Monika Adamczyk-Garbowska
10. De-Centered Writing: Aspects of Contemporary Jewish Writing in Russia Rainer Grübel and Vladimir Novikov
Abstract: This report presents the main findings of FRA’s second survey on Jewish people’s experiences and perceptions of hate crime, discrimination and antisemitism. It analyses data from the responses of 16,395 selfidentified Jewish people (aged 16 or over) in 12 EU Member States – Austria, Belgium, Denmark, France, Germany, Hungary, Italy, the Netherlands, Poland, Spain, Sweden and the United Kingdom. These Member States are home to over 96 % of the EU’s estimated Jewish population. In addition to the 12 EU Member States mentioned above, FRA also carried out the survey in Latvia. Due to the low response level to the online dissemination campaign in Latvia, changes in recruitment methodology and data collection were applied. While the survey was able to reach more respondents in this way, the changes in the respondent recruitment and data collection methods limit the scope for comparisons between Latvia and the other survey countries.
Abstract: This book is the first comprehensive study of postwar antisemitism in the Netherlands. It focuses on the way stereotypes are passed on from one decade to the next, as reflected in public debates, the mass media, protests and commemorations, and everyday interactions. The Holocaust, Israel and 'the Jew' explores the ways in which old stories and phrases relating to 'the stereotypical Jew' are recycled and modified for new uses, linking the antisemitism of the early postwar years to its enduring manifestations in today's world.
The Dutch case is interesting because of the apparent contrast between the Netherlands' famous tradition of tolerance and the large numbers of Jews who were deported and murdered in the Second World War. The book sheds light on the dark side of this so-called 'Dutch paradox,' in manifestations of aversion and guilt after 1945. In this context, the abusive taunt 'They forgot to gas you' can be seen as the first radical expression of postwar antisemitism as well as an indication of how the Holocaust came to be turned against the Jews. The identification of 'the Jew' with the gas chamber spread from the streets to football stadiums, and from verbal abuse to pamphlet and protest. The slogan 'Hamas, Hamas all the Jews to the gas' indicates that Israel became a second marker of postwar antisemitism.
The chapters cover themes including soccer-related antisemitism, Jewish responses, philosemitism, antisemitism in Dutch-Moroccan and Dutch- Turkish communities, contentious acts of remembrance, the neo-Nazi tradition, and the legacy of Theo van Gogh. The book concludes with a lengthy epilogue on 'the Jew' in the politics of the radical right, the attacks in Paris in 2015, and the refugee crisis. The stereotype of 'the Jew' appears to be transferable to other minorities.
Contents:
Preface
1 Why Jews are more guilty than others : An introductory essay, 1945-2016
Evelien Gans
Part I Post-Liberation Antisemitism
2 ‘The Jew’ as Dubious Victim
Evelien Gans
3 The Meek Jew – and Beyond
Evelien Gans
4 Alte Kameraden: Right-wing Antisemitism and Holocaust Denial
Remco Ensel, Evelien Gans and Willem Wagenaar
5 Jewish Responses to Post-Liberation Antisemitism
Evelien Gans
Part II Israel and ‘the Jew’
6 Philosemitism? Ambivalences regarding Israel
Evelien Gans
7 Transnational Left-wing Protest and the ‘Powerful Zionist’
Remco Ensel
8 Israel: Source of Divergence
Evelien Gans
9 ‘The Activist Jew’ Responds to Changing Dutch Perceptions of Israel
Katie Digan
10 Turkish Anti-Zionism in the Netherlands: From Leftist to Islamist Activism
Annemarike Stremmelaar
Part III The Holocaust-ed Jew in Native Dutch Domains
since the 1980s
11 ‘The Jew’ in Football: To Kick Around or to Embrace
Evelien Gans
12 Pornographic Antisemitism, Shoah Fatigue and Freedom of Speech
Evelien Gans
13 Historikerstreit: The Stereotypical Jew in Recent Dutch Holocaust Studies
Remco Ensel and Evelien Gans
Part IV Generations. Migrant Identities and Antisemitism in the Twenty-first Century
14 ‘The Jew’ vs. ‘the Young Male Moroccan’: Stereotypical Confrontations in the City
Remco Ensel
15 Conspiracism: Islamic Redemptive Antisemitism and the Murder of Theo van Gogh
Remco Ensel
16 Reading Anne Frank: Confronting Antisemitism in Turkish Communities
Annemarike Stremmelaar
17 Holocaust Commemorations in Postcolonial Dutch Society
Remco Ensel
18 Epilogue: Instrumentalising and Blaming ‘the Jew’, 2011-2016
Evelien Gans
Topics: Antisemitism, Fundraising and Philanthropy, Israel Attachment, Jewish Continuity, Religious Denominations, Security, Surveys, Jewish Leadership, Jewish Organisations, Main Topic: Identity and Community, Jewish Identity
Abstract: The Fourth Survey of European Jewish Community Leaders and Professionals, 2018 presents the results of an online survey offered in 10 languages and administered to 893 respondents in 29 countries. Conducted every three years using the same format, the survey seeks to identify trends and their evolution in time.
The survey asked Jewish lay leaders and community professionals questions regarding future community priorities, identifying the main threats to Jewish life, views on the safety and security situation in their cities, including emergency preparedness, and opinions on an array of internal community issues. Examples include conversions, membership criteria policies on intermarriage, and their vision of Europe and Israel.
The respondents were comprised of presidents and chairpersons of nationwide “umbrella organizations” or Federations; presidents and executive directors of private Jewish foundations, charities, and other privately funded initiatives; presidents and main representatives of Jewish communities that are organized at a city level; executive directors and programme coordinators, as well as current and former board members of Jewish organizations; among others.
The JDC International Centre for Community Development established the survey as a means to identify the priorities, sensibilities and concerns of Europe’s top Jewish leaders and professionals working in Jewish institutions, taking into account the changes that European Jewry has gone through since 1989, and the current political challenges and uncertainties in the continent. In a landscape with few mechanisms that can truly gauge these phenomena, the European Jewish Community Leaders Survey is an essential tool for analysis and applied research in the field of community development.
The Survey team was directed by Dr. Barry Kosmin (Trinity College), who has conducted several large national social surveys and opinion polls in Europe, Africa and the U.S., including the CJF 1990 US National Jewish Population Survey.
Abstract: In the context of the Dutch immigration debate, tributes to the Holocaust and the memory of Europe’s dead Jews increasingly serve to dismantle multiculturalism as a failed paradigm and to drive a wedge between a revitalized, redeemed, color-blind, post-racial Europe and disenfranchized immigrant, minority and Muslim populations. Embedded in these invocations of the Holocaust and its moral imperatives is a ‘spectropolitics’ of tolerance, in which tolerance, staged as an essential touchstone of Dutch identity, supplies a differential norm that measures the civilizational and racial disjuncture between Europeans, minorities, and Muslims, and validates the new dual paradigm of Dutch citizenship and immigration policy: securitization and disciplinary integration. The centrality of the Holocaust as paradigmatic of Dutch and European racial history meanwhile sidelines the colonial past as constitutive of European identity; displaces an alternative understanding of race as (bio- and necro-political) instruments of colonial rule; and disavows the continued application of these instruments of racial rule in Dutch and European post-colonial societies.
Abstract: Das zentrale Anliegen dieses Forschungsprojektes war es, zu ermitteln, ob sich die Immigration aus der Region Nahost und Nordafrika seit 2011 auf antisemitische Einstellungen und Verhaltensweisen in Westeuropa auswirkt. Dieser kurze Bericht stellt eine Zusammenführung fünf einzelner nationaler Berichte (zu Belgien, Frankreich, Deutschland, den Niederlanden und dem Vereinigten Königreich) dar und präsentiert die Ergebnisse und Empfehlungen, die sich aus dem Projekt als Ganzes ergeben.
Der Bericht:
• untersucht die aktuelle Zuwanderung aus Ländern der MENA-Region nach Westeuropa
• bietet einen Überblick über das Ausmaß und die Quellen des Antisemitismus im heutigen Westeuropa
• bietet eine Einschätzung der Einstellungen von MENA-Migranten sowie der Ängste, die sie teilweise hervorrufen
• untersucht die Berechtigung von Behauptungen, dass die wachsende Zahl an MENA-Migranten in Westeuropa den Antisemitismus fördert
• enthält Handlungsempfehlungen für Regierungen und zivilgesellschaftliche Organisationen und hebt Bereiche hervor, in denen weitere Untersuchungen erforderlich sind, um unser Wissen und Verständnis zu erweitern.
Abstract: Relations between Jews and Muslims in Amsterdam grew tense after the conflicts between Gaza and Israel in 2014, the violent attacks on Jewish targets in Brussels (2014), Paris (2015) and Copenhagen (2015) and local incidents of online, verbal and sometimes physical discrimination. Nevertheless, these factors also inspired Jews and Muslims to launch cooperation projects and strengthen the bonds already existing between them. Cooperation in turbulent times is not always easy. The data collected for this research show how Jews and Muslims in cooperation projects use to strategies to solve some of the problems confronting them. The three most widely used strategies that were found are ‘searching for similarities’, ‘decategorizing’ and ‘avoidance’. These strategies do not emerge in a vacuum, however, but at a certain moment in time, in specific fields. Therefore, this article, will describe the usage of the three strategies and explain the interaction between strategies and their contexts.
Abstract: Het Centrum Informatie en Documentatie Israel (CIDI) maakt zich zorgen over het toenemende antisemitisme op internet en in de landelijke en lokale politiek. Op internet en via sociale media worden holocaustontkenning en complottheorieën over internationale Joodse samenzweringen breed verspreid. Dit soort beelden kunnen zich omzetten in haat en daadwerkelijke verbale of fysieke agressie tegen Joden.
Zorgwekkend zijn ook politieke uitingen met een antisemitische lading. CIDI-directeur Hanna Luden: ‘De grenzen van waar legitieme kritiek op Israel overgaat in antisemitisme worden opgezocht en steeds vaker overschreden’. Dieptepunt is een afbeelding op Facebook van de politieke partij DENK waarin de machtige Joodse lobby in het schaduwduister opereert; dit in verwijzing naar de beruchte antisemitische Protocollen van de Wijzen van Sion. Uitspraken over de ‘lange arm van Israël en de Joden’ en een WhatsAppgroep waar ‘Marokkaanse joden’ van de PvdA uitgemaakt zijn voor ‘verraders van onze gemeenschap’ zijn onaanvaardbaar, aldus Hanna Luden.
CIDI heeft in 2017 voor het eerst antisemitische uitingen op internet en in het politieke domein apart geregistreerd. Het gaat om 7 incidenten in het politieke domein en 24 op internet die bij CIDI zijn gemeld en die vervolgens zijn onderzocht en getoetst aan de definitie van antisemitisme die CIDI hanteert (zie de monitor). De werkelijke omvang van het aantal antisemitische uitingen via internet en sociale media is veel groter. Het door de overheid ingestelde Meldpunt Internet Discriminatie (MiND) registreerde in 2017 236 meldingen van antisemitisme. Dit is 17% van het totaal aantal meldingen over discriminatie. Dat is een hoog percentage, gegeven dat de Joodse minderheid slechts 0,3% van de Nederlandse samenleving uitmaakt.
Uit de vandaag gepubliceerde ‘Monitor antisemitische incidenten in Nederland 2017’ van het CIDI blijkt verder dat het aantal antisemitische incidenten (internet niet meegerekend) vorig jaar uitkwam op 113, een lichte stijging ten opzichte van 2016. Onder dat aantal vielen 28 bekladdingen en vernielingen, waaronder het ingooien van ruiten van het Joodse restaurant HaCarmel en van de Joodse instelling Chabad Central te Amsterdam. Er werden vier geweldsincidenten geregistreerd, waaronder ernstige mishandelingen van een Joods Syrische vluchteling en twee Joodse toeristen uit Israel.
Het CIDI vindt dat geweldsmisdrijven vanuit antisemitische of anderszins discriminerende motieven zwaarder moeten worden bestraft. Wanneer iemand wordt aangevallen vanwege zijn of haar afkomst of geloof raakt dat namelijk niet alleen het individu maar de groep als geheel. Antisemitisch geweld heeft grote impact op het gevoel van onveiligheid in de gehele Joodse gemeenschap.
Een andere belangrijke aanbeveling is dat de Werkdefinitie Antisemitisme van de International Holocaust Remembrance Alliance door relevante organisaties en overheden wordt overgenomen en juridisch bindend verklaard. Momenteel wordt antisemitisme in de Nederlandse wet niet omschreven, waardoor het lastig te bestrijden is, zeker wanneer oude antisemitische vooroordelen en complottheorieën worden gerecycled door het woord ‘joden’ te vervangen door ‘zionisten’. Een heldere definitie helpt relevante actoren (politie, OM, onderwijs) antisemitisme te herkennen en te bestrijden. Een algemeen aanvaarde definitie van antisemitisme kan ook gebruikt worden op scholen en bijvoorbeeld bij de toetsing van subsidieaanvragen van maatschappelijke en religieuze instellingen.
Abstract: CIDI registreerde in 2016 109 antisemitische incidenten in Nederland, tegenover 126 in 2015. In meer Europese landen, bijvoorbeeld in Frankrijk, is een daling geconstateerd. Deze cijfers zijn echter hoger dan vóór 2014, met 171 incidenten een piekjaar in verband met de oorlog in Gaza.
CIDI is verheugd over de daling, maar wijst tegelijk op de volgende twee punten: Na twee jaar is het aantal meldingen nog hoger dan in het ‘normale jaar’ 2013, toen heeft CIDI 100 incidenten geteld. Bovendien is de daling voor een groot deel toe te schrijven aan het dalen van het aantal scheld-email-berichten (van 12 in 2015 naar 7 in 2016); dit medium lijkt vervangen te worden door sociale media, waarover CIDI steeds meer meldingen ontvangt.
Sociale media hebben steeds meer invloed op de publieke opinie en het maatschappelijk veld. Daarom heeft CIDI besloten met ingang van 2017 incidenten op internet die op personen gericht zijn ook mee te nemen in de Monitor Antisemitische Incidenten.
Vooral het dalen van het aantal incidenten op scholen stemt positief. Helaas is het aantal incidenten rondom voetbal nog steeds hoog. (9 in 2016, 10 in 2015) en is het aantal scheldpartijen gestegen. In de categorie scheldpartijen en lastigvallen op straat heeft CIDI in 2015 24 incidenten geregistreerd, in 2016 waren het 25 incidenten.
Vandalisme (21 incidenten) en fysiek geweld (3 incidenten) vormen nog steeds een probleem. Ter vergelijking: in 2015 telden we 20 vandalisme- en 5 fysiek geweld incidenten. In 2016 telde CIDI 2016 3 meldingen in de ‘traditionele’ media. In 2015 telden we geen melding in deze categorie.
Het woord “Jood” wordt helaas steeds vaker als scheldwoord gebruikt. Steeds meer constateren we het gebruik hiervan bij (algemene, niet eens op Joden gerichte) scheldpartijen. CIDI vindt dit zeer verontrustend.
De Joodse gemeenschap wordt nog altijd bedreigd. Inlichtingen van antiterreurorganisaties in binnen- en buitenland geven aan dat joden bovenaan de “hitlijst” staan van terroristen. Daarom verdient de beveiliging van Joodse instellingen de hoogste prioriteit.
CIDI blijft wijzen op het belang van educatie vanaf jonge leeftijd, op scholen en op informele clubs zoals sportverenigingen.
Abstract: Antisemitism can be expressed in the form of verbal and physical attacks, threats, harassment, property damage and graffiti or other forms of speech or text, including on the internet. Antisemitic incidents and hate crime violate fundamental rights, including the right to human dignity, the right to equality of treatment and the freedom of thought, conscience and religion.
This annual overview compiles the available evidence on antisemitic incidents collected by governmental and non-governmental sources, covering the period 1 January 2006– 31 December 2016, where data are available. In addition, it includes a section that presents evidence from international organisations. No official data on reported antisemitic incidents in 2016 were available for 11 Member States by the time this report was compiled in September 2017.
‘Official data’ are understood here as those collected by law enforcement agencies, other authorities that are part of criminal justice systems and relevant state ministries at the national level. ‘Unofficial data’ refers to data collected by civil society organisations.
Abstract: Op grond van het overzicht 2000 ten opzichte van 1999 kan echter worden geconstateerd dat niet alleen het aantal antisemitische incidenten is toegenomen, maar ook de aard ervan ernstiger is. In 2000 vonden er 32 scheldpartijen plaats, werden 6 synagogen beklad of waren een doelwit, werden er twee begraafplaatsen beklad en waren er 6 incidenten met fysiek geweld of dreiging met geweld.
In 1999 was dat resp. 17, 0, 1, 1. Het aantal antisemitische brieven en de bekladdingen namen toe. Van de 550 meldingen die het Meldpunt Discriminatie Internet ontving werd bijna de helft (203) als antisemitisch beoordeeld.
Veel uitingen zijn direct op Joodse doelen gericht, zoals de bekladding van synagogen, het zenden van brieven en faxen naar Joodse instellingen, het besmeuren van ramen met eieren van een Joodse familie en een gezin met een Hebreeuwse tekst op de voordeur en het zenden van een antisemitische fax naar een Joodse firma.
Dit in tegenstelling tot antisemitische spreekkoren bij voetbalwedstrijden, het roepen van leuzen op willekeurige plaatsen, het roepen van “vuile Jood” naar een willekeurig persoon en het brengen van de Hitlergroet.
Verband uitingen en actualiteiten
Er bestaat klaarblijkelijk een duidelijk verband tussen antisemitische uitingen en actuele gebeurtenissen, zoals de restitutie van Joodse tegoeden en het geweld tussen Israel en de Palestijnen. Voorbeeld daarvan is de brief aan CIDI met de woorden “…Het is graaien, graaien, graaien… De Joden maken het er zo zelf naar, dat mensen antisemitische gevoelens gaan krijgen.” Het aantal antisemitische uitingen bij synagogen in het begin van de tweede intifada (eind september) en de brieven waarin aan het Israelische optreden worden gerefereerd, zoals de e-mail aan het Centraal Joods Overleg: “Het is toch eigenaardig om te zien hoe sommige groepen erin slagen zogenaamde vooroordelen te bevestigen… Gezien het gedrag van de kolonist in Israel is er blijkbaar ook wat geleerd in de oorlog van de Duitser.”
Marokkaanse gemeenschap in Nederland
Opmerkelijk is het aantal antisemitische uitingen, waarbij vooral leden van de Marokkaanse gemeenschap in Nederland betrokken zijn. In dit kader werden 13 incidenten gemeld en er vonden mede vanuit deze gemeenschap drie demonstraties plaats, waarbij antisemitische leuzen werden geroepen of antisemitische symbolen werden meegevoerd. Oorzaak van dit fenomeen lijkt op de eerste plaats het uitbreken van de intifada te zijn, die vanzelfsprekend in deze gemeenschap solidariteitsgevoelens met de Palestijnen oproept. De meeste incidenten vinden inderdaad na die datum plaats. Niettemin is het opmerkelijk dat in deze mate Joden het doelwit vormen. Vermoedelijk is er meer aan de hand. In interviews in Vrij Nederland (24 maart 2001) wordt gewezen op de invloed van ophitsende Arabische zenders, het feit dat het mogelijkerwijs veelal om probleemjongeren gaat die provoceren en de invloed van het religieus-antisemitisme in Marokko. Soms hanteren Marokkanen bij hun antisemitische uitingen methoden, die zijn afgekeken van extreem-rechts. Het is duidelijk dat extreem rechts vaak even weinig van allochtonen als van Joden moet hebben. Het gedogen in stadions van de leus ‘Hamas, Hamas, Joden aan het gas’ heeft uiteindelijk ook op Marokkaanse jongeren zijn invloed gehad. Hoe het ook zij, het stemt treurig dat antisemitisme wordt aangetroffen bij mensen die zelf het mikpunt van xenofoob gedrag zijn.
Gewenningsproces
Er lijkt sprake te zijn van een gewenningsproces, dat verband zou kunnen houden met de mate waarin de politie optreedt en grenzen legt van hetgeen maatschappelijk aanvaardbaar wordt gevonden. Uitgezonderd het opmaken van proces-verbaal bij het brengen van de Hitlergroet is de politie soms niet genegen om aangifte op te nemen. Dat kan zelfs zo ver gaan, dat een politiebeambte een slachtoffer van een antisemitische scheldpartij meedeelt, dat pas aangifte gedaan kan worden indien de dader bekend is. Een gebrek aan informatie over de historische achtergronden van antisemitisme lijkt een mogelijke oorzaak van deze houding te zijn. Een aanwijzing hiervoor is de stelligheid, waarmee de politie een rechtszaak startte tegen de persoon die een agent voor ‘Jood’ had uitgescholden.
Abstract: Uit de geringe maatschappelijke reactie op de uitingen van antisemitisme moet geconcludeerd worden, dat er binnen de samenleving een gewenningsproces is opgetreden. Een parallel dringt zich op met andere vormen van criminaliteit, die wel in toenemende mate geregistreerd worden, maar minder dan ooit voor de rechter komen. Dreigementen met geweld en fysieke geweldplegingen worden, ook als het niet om antisemitisme gaat, onvoldoende vervolgd. Voor Joden met hun beladen verleden roepen deze verschijnselen gevoelens van onveiligheid en soms angst op.
Enkele jaren geleden zou het ondenkbaar zijn geweest, dat honderden demonstranten in Amsterdam ‘dood aan de Joden’ en ‘Sieg Heil’ zouden roepen, zonder ingrijpen van de politie. Het voortdurend tijdens voetbalwedstrijden kunnen roepen ‘Hamas, hamas Joden aan het gas’ werkt grensverlagend. De term is nu ook buiten de sfeer van het voetbalveld in zwang.
Het gemak waarmee antisemitisme geuit wordt, de bedreigingen tegen Joden en de onvoldoende reactie van regering, justitie en politie hebben wellicht ook te maken met het groter worden van de afstand tot de Tweede Wereldoorlog. Het afschrikkend effect ervan ebt weg. Het hakenkruis wordt door sommigen niet meer gezien als symbool van de vernietiging van 6 miljoen Joden door de Nazi’s, maar als het symbool van het ultieme kwaad. De geringe kennis over de Tweede Wereldoorlog leidt ertoe dat sommigen kennelijk niet meer in staat zijn om verschil te maken tussen het ene en het andere kwaad. Zo valt Israels optreden in de Westoever – hoe men daarover ook moge denken – niet op één lijn te stellen met de systematische uitroeiing van een volk. De gewenning lijkt overigens ook aan de kant van de slachtoffers plaats te vinden. Scheld-incidenten worden nauwelijks bij de politie of justitie gemeld, sterker ze worden vaak door het slachtoffer verdrongen. Dat gebeurt zowel op privé- als op instellingsniveau. Joodse instellingen houden antisemitische telefoontjes lang niet altijd bij, evenmin als e-mails of brieven. Individuele scheldincidenten worden afgedaan met de opmerking: “Ach, het is niet zo erg”. De berusting lijkt in belangrijke mate veroorzaakt te worden door de ervaring van de slachtoffers, dat het doen van aangiften, als ze al serieus worden genomen door de politie, zeer tijdrovend is, terwijl er vrijwel nooit vervolging wordt ingesteld.
Een aantal aangiften die CIDI de afgelopen jaren bij Offficieren van Justitie heeft gedaan is zonder opgaaf van redenen geseponeerd. Op andere kwam geen enkele reactie terug. In dit klimaat van berusting en te grote tolerantie worden we thans geconfronteerd met een serieus te nemen ontwikkeling, waarbij meer individuele Joden het slachtoffer worden van scheldpartijen en geweld, zoals het Joodse jongetje dat door een buschauffeur wordt uitgescholden en de bedreiging van
een Joodse marktkoopman met een pistool.
In de meeste CIDI-rapportages over antisemitisme hebben wij aanbevelingen gedaan dat politie en justitie strenger dienen op te treden tegen antisemitisme. Deze zijn vrijwel nooit op een consistente wijze opgevolgd. Het is nu hoog tijd, dat de politiek zich intensiever met dit verschijnsel gaat bezighouden. In het buitenland hebben zich tal van zware incidenten tegen Joodse voormannen, gebouwen en instellingen voorgedaan en in eigen land heeft ook op ander vlak verruwing van de samenleving plaats. Daarom is het hoog tijd dat politie en justitie, aangezet door de overheid, een actiever beleid gaan volgen. Ook directies van scholen dienen elk incident serieus te nemen en maatregelen tegen de daders te nemen, trainers van voetbalclubs dienen hun leden duidelijk te maken dat leuzen als ‘Hamas, hamas, Joden aan het gas’ niet kunnen, evenmin als het brengen van de Hitlergroet.
Het antisemitisme onder Marokkaanse jongeren verdient daarbij extra aandacht. In het rapport wordt er het één en ander gezegd over de achtergronden ervan. Het is zeer noodzakelijk hun integratie te bevorderen. Hun kennis van het Nederlands en de Nederlandse cultuur en democratische waarden dient te worden verbeterd en tot slot dient ook aan hen duidelijk te worden gemaakt waar onze tolerantiegrenzen liggen.
Abstract: Vorig jaar signaleerde CIDI een steeds antisemitischer klimaat, met name omdat uitingen in elke sector van de samenleving zichtbaar werden: werksfeer, onderwijs, sport, internet, emails. Over het gehele jaar 2002 is daarin weinig verandering gekomen.
Opvallend in de cijfers over deze verslagperiode is de behoorlijke toename in 2002 van het aantal incidenten met geweld en dreiging met geweld alsmede het aantal scheldpartijen ten opzichte van 2001: respectievelijk van 62 naar 99; in totaal een toename van 60%. Voor diegenen die als Jood herkenbaar zijn, zijn deze gegevens extra bedreigend, want ze blijken in toenemende mate het slachtoffer van deze bejegeningen te worden. Veelal zijn Noord-Afrikaanse jongeren de daders.
Verontrustend is ook de toename van het aantal incidenten uit het onderwijs: In 2001 zijn dat er vier, in 2002 zijn dat er 6 en in de eerste maanden in 2003 zijn 7 meldingen ontvangen. Het onderwijs zou juist een plaats moeten zijn waar tegen antisemitisme en andere vormen van racisme hard stelling wordt genomen.
De stijging in 2002, schreef CIDI in mei vorig jaar, had te maken met de toegenomen verruwing van de samenleving (ook het aantal incidenten tegen moslims is de afgelopen jaren toegenomen), en vooral met het opgelaaide geweld tussen Israel en de Palestijnen in maart/april 2002. Dat toename van de anti-Joodse uitingen hier een duidelijke samenhang vertoont met het geweld in het Midden Oosten, moge blijken uit het feit dat in maart/april/mei 2002 een exceptioneel grote toename te bespeuren viel. Toen vond de operatie ‘Defensive Shield’ plaats en schetsten Palestijnen en media regelmatig het beeld dat de strijd in het Palestijnse vluchtelingenkamp in Jenin een soort opstand van het getto van Warschau was. In werkelijkheid vielen er onder de Palestijnen 55 doden en aan Israelische kant 22 doden.
De strijd tussen Israel en de Palestijnen ging in de periode januari-begin mei 2003 ‘gewoon door’. Toch kreeg het geweld veel minder aandacht door de oorlog tegen Irak, hetgeen zich weerspiegelde in Nederland door een cijfermatige teruggang van antisemitische incidenten in vergelijking met dezelfde periode van het vorige jaar. Het oude stijgende niveau keerde terug. In hoeverre deze trend zich doorzet valt nu nog niet te zeggen. Vermoedelijk is deze verminderde aandacht voor Israel in de afgelopen maanden niet de enige oorzaak dat antisemitische uitingen in januari-mei 2003 in real life zijn afgenomen. Er is zich nog een ander fenomeen aan het ontwikkelen.
Antizionisme, antisemitisme
De meeste scheldincidenten – doch zeker niet alle – worden gepleegd door jongeren van Noord-Afrikaanse afkomst. Al vanaf 2000 wijst CIDI hierop. Deze jongeren tonen over het algemeen sterke solidariteitsgevoelens met de Palestijnen, en worden beïnvloed door Arabische Tv-zenders die de religieus-antisemitische vooroordelen die in de Arabische wereld leven, naar Europa exporteren via de schotelantenne. Sommige Arabische jongeren van de tweede en derde generatie zijn slecht in de Nederlandse samenleving geïntegreerd. Ze kennen geen onderscheid tussen Joden en Israel. De weerzin tegen de Israelische politiek wordt rechtstreeks vertaald in antisemitische uitingen jegens Joden. De Tweede Wereldoorlog is voor hen een oorlog uit een ver verleden, waarmee zij op geen enkele wijze verwantschap hebben.De verstoringen van de dodenherdenking in 2003 laten dat zeer scherp zien. Sommigen misbruiken de Tweede Wereldoorlog zelfs om bewust te provoceren. Maar het gaat niet alleen om een relatief kleine groep Arabische jongeren.
De samenleving lijkt steeds minder in staat een discussie over Israel zonder vooroordelen over Joden te voeren. Gretta Duisenberg vergelijkt de Israelische politiek met Nazi-praktijken. Wel voegt zij er nog ‘genuanceerd’ aan toe “uitgezonderd de Holocaust”. Juridisch is dat wellicht niet puur antisemitisch, maar deze uitingen kwetsen Joden wel. Evenals haar opmerking over de macht van de Joodse lobby waaraan het politieke succes van Israel te danken zou zijn en haar opmerking 6 miljoen handtekeningen te willen ophalen. Getuige de uitspraak van het Openbaar Ministerie van 23 december 2002 heeft zij met haar laatstgenoemde uitspraak bijgedragen aan het ‘het vergiftigen van de atmosfeer waarin in Nederland het politieke debat moet plaatsvinden’. Zij balanceert regelmatig op de scheidslijn tussen antizionisme en antisemitisme. Zij bedient zich daarbij van anti-Joodse uitlatingen uit frustratie over de situatie van de Palestijnen. Dat is een oud fenomeen, immers al vanaf de Middeleeuwen krijgen Joden de schuld van allerlei misstanden. Kennelijk is ook zij, en zij is bepaald niet de enige, niet in staat onderscheid te maken tussen Joden en de Israelische politiek.
De scheidslijn tussen antisemitisme en kritiek op Israel is inderdaad dun. Laten we het nogmaals stellen: kritiek op Israel als staat, zijn beleid of op de mensenrechtensituatie is geen antisemitisme, hoogstens een politiek verschil van mening. Maar er zijn legio situaties waarin die kritiek gepaard gaat met oneigenlijke beschuldigingen die met de situatie ter plaatse niets van doen hebben. Die beschuldigingen hebben bijna altijd te maken met een negatieve interpretatie van de geschiedenis en de godsdienst van het Joodse volk. Oud-hoogleraar politicologie en moderne geschiedenis Peter Pulzer (Oxford University) heeft in een recent artikel ‘The new antisemitism, or when is a taboo not a taboo?’ een toets ontwikkeld die helpt met het onderscheiden van antisemitisme van anti-Israel kritiek. We geven die toets hier enigszins aangepast weer:
Heeft de betrokken persoon die de uitlating deed:
niet alleen specifieke individuen of organisaties in Israel bekritiseerd, maar ook anonieme collectieven, zoals de Joodse lobby, de Joodse gemeenschap of de Joodse stem?
de economische positie van Joden, betrokkenheid van Joden bij media of één van de andere zogenaamde Joodse eigenschappen benadrukt of overdreven?
geklaagd dat elke kritiek op Israel automatisch als antisemitisme wordt betiteld?
de Israelische regering vergeleken met nazisme en het optreden van het Israelische leger met de SS, Holocaust of genocide?
om boycots en sancties gevraagd die alleen tegen Israel gericht zijn, terwijl hij dat nog nooit heeft gedaan bij andere ernstige zaken in deze wereld?
Als het om beeldmateriaal gaat, dan luidt de aanvullende vraag:
Heeft de kunstenaar/tv-maker:
de davidster gebruikt om Israel´s militaire apparaat te identificeren?
met een keppeltje Israelische politici aangeduid?
Swastika´s gebruikt om de Israeli’s of zionisten te identificeren?
Israeli´s of zionisten geportretteerd op een voor Joden karikaturale wijze?
Als één of meerdere van bovenstaande vragen met ja beantwoord worden, dan komt de persoon die de uitlating heeft gedaan in de gevarenzone en wordt de scheidslijn tussen anti-Israel gedrag en antisemitisme al snel overschreden. Dit gebeurde bijvoorbeeld bij de anti-Israel demonstratie in Amsterdam op 13 april 2002. Daar werd Sharon vergeleken met Hitler en werden davidsterren gelijkgesteld aan swastika’s. Dit soort uitingen hebben niets meer met het gewone protest tegen Israel te maken. Daarom neemt CIDI ze op in zijn rapport. In geval van vagere scheidslijnen, kiest CIDI voor een voorzichtiger koers en wordt de melding niet opgenomen.
Dit is wellicht ook één van de oorzaken waarom het aantal antisemitische incidenten in ons rapport over de eerste vijf maanden van 2003 getalsmatig is teruggelopen. Verder mag niet vergeten worden dat sinds de vorige rapportage zowel aan Islamitische als aan Joodse kant initiatieven ontplooid zijn om beter met elkaar in gesprek te komen. Ook dit heeft wellicht tot een afname van de incidenten vergeleken met dezelfde periode in 2002 geleid. Dat zou een positieve ontwikkeling zijn.
Joods wereldcomplot
Op het internet wemelt het van personen die menen dat er een wereldsamenzwering van de Joden is om andere mensen te overheersen. In de Arabische staten is die beschuldiging al langer ingeburgerd en zijn de ‘Protocollen van de Wijzen van Zion’ populair als tv-serie. Dit schotschrift uit de tijd van de Tsaren gaat uit van een Joods wereldcomplot. Het heeft in het begin van de twintigste eeuw tot bloedige pogroms in de Oekraine en Rusland geleid. Hoe sterk die gedachte thans in de Arabische media leeft, bleek ook uit de reacties op de oorlog in Irak. Daar kon je alom de beschuldiging horen dat het Amerikaanse optreden tegen Saddam Hussein was bekokstoofd door de Joodse lobby. Dit soort onderbuikgevoelens komt nu bijna achteloos ook in het Nederlandse politieke discours terecht. Voorbeelden zijn de eerder genoemde uitglijers van Gretta Duisenberg, maar ook het artikel over Paul Verhoeven in Veronica Magazine, de (herroepen) uitlating van Adam Curry in ‘Met het oog op morgen’ en niet te vergeten het boek van Peter Edel met het voorwoord van Karel Glastra van Loon. Het zijn juist die terloopse opmerkingen in het openbaar over de Joodse wereldmacht in fatsoenlijke bladen of radioprogramma’s of het zonder meer plaatsen van een antisemitische column in een veel gelezen krant die zorgen baren. Nederland is daarin overigens geen uitzondering.
Europa
Juliane Wetzel, werkzaam bij het Centrum voor Antisemitisme Onderzoek in Berlijn zegt dat de meest voorkomende vorm van hedendaags antisemitisme in Europa de Joodse complottheorie is, zowel binnen rechts als links. Antiglobalisten droegen onlangs in een demonstratie in Duitsland een bord mee, waarop Uncle Sam was afgebeeld met een Joodse haakneus. Aan zijn vinger hangt aan een zijden draadje de globe: Joden bepalen de wereld, ook die van de Amerikanen….
Een onderzoek van het Forum for Countering Antisemitism bevestigt dit beeld. Dit instituut constateert dat zich in vele landen een sfeer van haat aan het ontwikkelen is tegen zowel Israel als Joden, waarin beiden verantwoordelijk worden gehouden voor al het kwaad in de wereld. Het Forum volgt deze ontwikkeling en constateert dat Islamitische organisaties, extreemrechts en extreemlinks elkaar hebben gevonden daar waar het gaat om de Joden als schuldigen aan te wijzen voor alles wat zij mis vinden in onze samenleving. In Nederland is de neonazistische Weerwolf groepering van Eite Homan hiervan een voorbeeld. Deze verspreidt via een Amerikaanse website extreemrechtse Jodenhaat en roept tegelijkertijd op tot de Palestijnse strijd tegen Israel.
Het Steven Roth Instituut van de Universiteit van Tel Aviv, dat onderzoek doet naar antisemitisme wereldwijd en waaraan ook CIDI zijn medewerking verleent, stelt over 2002 een dramatische toename van het aantal incidenten vast. Vooral het feit dat antisemitische activiteiten verschuiven van totalitaire staten naar westerse democratieën noemen de onderzoekers ‘alarmerend’. Wereldwijd vonden in 2002 en begin dit jaar 311 zeer ernstige agressieve incidenten tegen Joden buiten Israel plaats, waarbij in 56 gevallen wapens werden gebruikt. De agressie is vooral toegenomen in Frankrijk, België en Engeland. Maar ook in Noord-Amerika en Rusland is het aantal incidenten gestegen. In Oost-Europa en Zuid-Amerikaanse landen heeft het dezelfde omvang als het voorgaande jaar. In België en Frankrijk werden synagogen in brand gestoken en Joden neergestoken. Tegen deze achtergrond valt hetgeen zich in Nederland tot nu toe heeft voorgedaan mee.
