Abstract: Significance
Commemoration initiatives seek to increase the public visibility of past atrocities and the fates of victims. This is counter to the objectives of revisionist actors to downplay or deny atrocities. Memorials for victims might complicate such attempts and reduce support for revisionist actors. The current research examines whether, on the level of local neighborhoods, exposure to memorials for victims of NS persecution can reduce support for a far-right, revisionist party. We find that, in Berlin, Germany, the placement of small, local “stumbling stones” commemorating victims and survivors of NS persecution, is associated with a substantial decrease in the local far-right vote share in the following election. Our study suggests that local, victim-focused memorials can reduce far-right support.
Abstract
Does public remembrance of past atrocities lead to decreased support for far-right parties today? Initiatives commemorating past atrocities aim to make visible the victims and crimes committed against them. This runs counter to revisionist actors who attempt to downplay or deny atrocities and victims. Memorials for victims might complicate such attempts and reduce support for revisionist actors. Yet, little empirical evidence exists on whether that happens. In this study, we examine whether exposure to local memorials that commemorate victims of atrocities reduces support for a revisionist far-right party. Our empirical case is the Stolpersteine (“stumbling stones”) memorial in Berlin, Germany. It commemorates victims and survivors of Nazi persecution in front of their last freely chosen place of residence. We employ time-series cross-sectional analyses and a discontinuity design using a panel dataset that matches the location and date of placement of new Stolpersteine with the election results from seven elections (2013 to 2021) at the level of polling station areas. We find that, on average, the presence of Stolpersteine is associated with a 0.96%-point decrease in the far-right vote share in the following election. Our study suggests that local memorials that make past atrocities visible have implications for political behavior in the present.
Abstract: Communicative misunderstandings, cultural misinterpretations, and tribal hatreds are not phenomena that emerge and develop only in the digital world. Within platforms, conflicts explode and circulate mainly in crisis situations, but the relationship (constructive or destructive) with the similar and the different, as well as the narration of the symbolic meanings of specific cultural events, originate first and foremost in interpersonal relationships, institutional political contexts, and the representations (and consumption) of traditional media, such as the television space. Italian television is still one of the reference means of communication for the majority of the population, a figure that has been recorded especially during the recent pandemic emergency despite the significant collapse in advertising investments. Hatred, especially anti-Semitic hatred, is increasingly present in the information ecology, linked to nationalist narratives or aimed at restoring traditional values and fuelling an already highly polarised political debate in a now “dense” public sphere. In particular, during the health crisis, television journalists found it very difficult to report in depth on cases of discrimination or COVID-19.
Abstract: Durant quarante ans, l’extrême droite a été l’ennemie officielle des Juifs de France. Or, certains leaders extrémistes ont pu voir dans l’irruption de l’islamisme radical l’opportunité de séduire un électorat jusque-là hostile: l’islamisme n’était-il pas un ennemi commun?
Marine Le Pen a ainsi voulu surfer sur l'inquiétude des Juifs de France face à la montée d’un antisémitisme dont elle prétendait, de surcroît, pouvoir les protéger. D’où ses tentatives, nombreuses et variées, pour les rallier à sa cause.
Le FN, devenu Rassemblement National, serait-il devenu un partenaire respectable? Ou, tout au moins un opposant fréquentable ?
Les auteurs de cette enquête ont sillonné la France à l’écoute des communautés juives présentes dans les villes d'extrême droite, de Fréjus à Hayange, de Béziers aux quartiers-nord de Marseille. Ils ont remonté le fil de l’histoire du Front National et de ses tentatives de séduction, ainsi que celle des réactions des juifs face à cette main tendue. Pour mieux comprendre, ils ont recueilli des confidences d’élus frontistes, de témoins et d'intellectuels.
Et ils racontent les coulisses de cette tentative de hold-up idéologique.
Abstract: L’adjectif « résiduel » a été récemment utilisé par le ministre de l’Intérieur Bruno Retailleau pour qualifier l’antisémitisme d’extrême droite, en considérant que désormais la haine des Juifs était l’affaire de l’islamisme et de l’extrême gauche. Il reprenait ainsi le qualificatif de Jean-Luc Mélenchon, qui avait écrit quelques mois auparavant que « Contrairement à ce que dit la propagande de l’officialité, l’antisémitisme reste résiduel en France. » Durant les campagnes électorales de 2024 en France, le Rassemblement national (RN) s’est présenté comme le bouclier des Français juifs. L’actualité paraît ainsi renfoncer le storytelling entretenu depuis une quinzaine d’années, selon lequel l’extrême droite ne serait plus antisémite, voire deviendrait solidaire des Français juifs. Autour de ce sujet sont souvent mis en avant des déclarations philosémites de ténors nationaux-populistes. D’autre part, les révélations publiques de prétendus « dérapages » antisémites de candidats malheureux du RN sont monnaie courante. Pour circonscrire le phénomène, il faut distinguer les modes d’expression de cet antisémitisme. Les questions des violences, de la place accordée aux marqueurs antisémites dans la communication des partis, et de l’expression culturelle sont trois dimensions qui se recoupent pour distinguer la place de l’objet au sein de ce champ politique.
Abstract: This article examines antisemitism and Holocaust denial in contemporary Far-Right German politics with a focus on the party Alternative for Germany (Alternative für Deutschland, AfD). The article argues that the AfD has attempted to ‘tiptoe around Nazism’—a phrase coined by the author, which describes how the party has strategically and haphazardly reacted to scandals as they arise in order to avoid being associated with Nazism and losing moderate voters. The first section investigates how the AfD has reacted to various internal scandals that have damaged its reputation. This analysis encompasses the party’s fraught relationship to the Islamophobic, anti-refugee organization PEGIDA (Patriotic Europeans against the Islamicization of the Occident) as well as the ‘Höcke Affair,’ in which prominent AfD leader Björn Höcke denigrated the Berlin Memorial to the Murdered Jews of Europe as a ‘monument of shame.’ The second section examines the AfD’s proactive attempts to tiptoe around Nazism by portraying itself as philosemitic and pro-Israel and courting Jewish voters as part of its controversial subgroup Jews in the AfD (Juden in der AfD, JAfD). Here it explains how JAfD members, particularly Jews who immigrated to Germany from the former Soviet Union, have rationalized their paradoxical support for this outwardly antisemitic and denialist party. The conclusion situates the AfD in the broader transatlantic context of Far-Right extremism, highlighting trends that may signal—yet, more likely, will fail to bring about—the party’s demise.
Abstract: Today, Hungary’s Jewish population, that was decimated by the Holocaust, totals about 47,200, the largest in East Central Europe. This chapter provides an historical overview of the complex political and socio-cultural conditions, key events, and regime changes since the end of the 19th century to explain the Jewish community’s experience and how antisemitism has manifested in Hungarian society and how this, in turn, is reflected in Hungary’s football culture. Antisemitism has found expression in contemporary Hungary in extreme right-wing nationalist ideology through enduring stereotypes and allegations of Jewish conspiracy, wealth, and power, epitomised by the treatment of the Hungarian-born, Jewish-American philanthropist George Soros. The chapter explains how football has been used by successive Hungarian regimes for political purposes, including by the current long-serving leader Viktor Orbán, who has dismissed accusations of antisemitism and enjoys cordial relations with Israel. It considers the pre-1945 anti-Jewish legislation of the state and Hungarian Football Federation (MLSZ), as well as the verbal and physical atrocities suffered by Jews, mostly notably MTK Budapest by rivals Ferencváros Torna Club (FTC or Fradi), because of their Jewishness. Finally, the chapter looks at attempts to challenge antisemitism in Hungarian football.
Abstract: With Poland’s political transformation after 1989, religious minorities including Jews and Muslims gained more autonomy and support from the state authorities. At the same time, the liberal democracy principles of religious equality and the state’s neutrality have still not been fully implemented. The paper focuses on this problematic situation, using the concept of politicization to portray the situation of the Jews and Muslims in contemporary Poland, and their relations with the Polish state. It presents four instances of politicization of religious minorities (specifically, Muslims and/or Jews). The research is based on public surveys, interviews with members of the Jewish and Muslim communities, legal documents, and NGO reports. According to the hypothesis of the paper, Muslims and Jews are significantly politicized in the Polish public discourse, and both communities play significant roles in shaping the political identity of the Polish polity. Their roles differ in character due to historical factors and the contemporary international context.
Abstract: While concern about antisemitism is growing, especially online, agreement about what exactly constitutes antisemitism is declining, especially when it appears in contexts other than those associated with Nazism.
Based on four empirical case studies and combining various qualitative analyses of digital content and semi-structured interviews, this thesis explores expressions of antisemitic hate speech and how the discursive boundaries of what can and cannot be said about Jews are perceived, dealt with, and experienced by different actors in the Norwegian digital public sphere. These include key political actors on the far right and the left, as well as members of the small and historically vulnerable Jewish minority. Theoretically, the thesis combines sociological boundary theory with perspectives from media studies, antisemitism studies and multidisciplinary research on online hate.
The thesis shows how the neo-Nazi organisation Nordic Resistance Movement and online debaters in various comment sections push boundaries by producing and promoting antisemitic content in both explicit and implicit ways. It also shows how “anti-Islamic” far-right alternative media and left-wing political organisations draw boundaries through comment moderation on their digital platforms. A key finding is that antisemitic hate speech is a diverse and complex phenomenon that can be difficult to identify. Finally, the thesis also sheds light on the experiences of antisemitic hate speech among Norwegian “public Jews”.
Beyond the empirical findings, the thesis contributes to media studies by proposing an analytical framework for how the concepts of boundaries and boundary-making can be used to understand different key dimensions and dynamics of the digital public sphere, in particular, how hateful content is communicated and countered, and the consequences for those targeted.
Abstract: In recent years, the fate of the Jews in Bulgaria during the Second World War has aroused the research interest of humanities scholars from various disciplines, with a number of studies published (see e.g., and many of the following cited (Avramov 2012. “Спасение” и падение. Микроикономика на държавния антисемитизъм в
България, 1940–1944 [“Rescue” and fall. Microeconomics of State Anti-semitism in Bulgaria, 1940–1944]. Sofia: Sofia University “St. Kl. Ohridski; Daneva 2013; Krsteva 2015; Koleva 2017)). Many rely on research on the construction of memory. At the same time, fewer research efforts seem to have focused on how the topic has become politicized in the years since 1989 (see e.g. Benatov 2013. “Debating the Fate of Bulgarian Jews during
World War II.” In Bringing the Dark Past to Light the Reception of the Holocaust in Postcommunist Europe, edited by John-Paul Himka, and Joanna Beata Michlic, 108–31. University of Nebraska Press; Ragaru 2020. Et les Juifs bulgaresfurent sauvе…Une histoire des savoirs sur la Shoah en Bulgarie. Paris: Science Po). The aim of this paper is to offer precisely this perspective on the topic of non/rescue, and in the last ten years. Politicization has traditionally been understood as the process of attributing salience to an issue of public interest through various channels such as political discourse and media, and in the presence of the multiple and diverse opinions associated with it (deWilde, Pieter. 2011. “No polity for old politics? A framework for analyzing the politicization of European
integration.” Journal of European Integration 33 (5): 559–75; de Wilde, Pieter, Anna Leupold, and Henning Schmidtke. 2016. “Introduction: the differentiated politicisation of European governance.” West European Politics 39 (1): 3–22). In some texts on the politicization of the migration crisis in Bulgaria in the years since 2012, the author shows how a topic can be politicized in the absence of political debate and in the context of a dominant
populist understanding, multiplied by various power actors – politicians, institutions, media and intellectuals (see e.g. Otova, Ildiko, and Evelina Staykova. 2022. Migration and Populism in Bulgaria. London: Routledge). For the purposes of this paper, by politicization the author will understand the blurring of ideological differences of interpretations of who the savior is in a populist consensus around the construction of the rescue narrative
for foreign policy use, but mostly as a nation-building narrative. The focus of this article is on the last ten years, in which the political interpretations and actions surrounding the commemoration of the 70th in 2013 and 75th in 2018 and the 80th anniversary in 2023 of the events surrounding the so-called rescue of Bulgarian Jews are particularly interesting. It is during these last years that populism has become the norm for the political scene in Bulgaria. Populism is not the obvious entrance to the topic, but it is the political framework within which the politicization of the topic of the rescue is developing, and a possible theoretical entrance. Populism became a persistent part of Bulgarian political life more than a decade after the beginning of the democratic changes of 1989. There are
several key factors involved in this process-exhaustion of the cleavages of the transition period, but especially the transformation of party politics into symbolic ones (Otova, Ildiko, and Evelina Staykova. 2022. Migration and Populism in Bulgaria. London: Routledge). Symbolic politics deal more with emotions and less with ratio and facts;
they build narratives that are often nationally affirming. The article does not claim to be exhaustive, especially in its presentation of historical facts. The limits of this rather political science approach are many. On the other hand, however, it adds to the research effort with a missing glimpse into the interpretations of the no/rescue theme and could open the field for further in-depth research.
Abstract: W polityce historycznej propagowanej przez Obóz Zjednoczonej Prawicy ważne miejsce zajmuje martyrologia narodu, m.in. zbrodnie popełniane na ludności polskiej przez Niemców, Sowietów czy Ukraińców. Działania władz sprawiają wrażenie, że te próbują zrównać los Żydów i Polaków w czasie wojny, a nawet wymazać z kolektywnej pamięci zbrodnie popełniane w czasie wojny na Żydach przez ich polskich sąsiadów. Nie jest to zabieg nowy, ponieważ również w czasach PRL starano się ukrywać wstydliwe karty dziejów Polski. Jednak po 2015 r. narracja promowana przez Zjednoczoną Prawicę na temat postaw Polaków wobec Zagłady idzie dalej: nie tylko przemilcza się sprawy trudne, ale na wszelkie sposoby promuje postawy świadczące o bohaterstwie i ofiarności Polaków w ratowaniu Żydów, usiłując tym samym przekonać opinię publiczną w kraju i zagranicą, że były to postawy powszechne. Parafrazując znany wiersz Czesława Miłosza i esej Jana Błońskiego, powinniśmy powiedzieć, że nie „Biedni Polacy patrzą na getto”, lecz „Dzielni Polacy ratują getto”. Artykuł jest próbą komentarza na temat polityki historycznej po 2015 r. w kontekście stosunków polsko-żydowskich w czasie okupacji niemieckiej na podstawie literatury przedmiotu oraz wypowiedzi i doniesień medialnych.
Abstract: Antisemitism was on the rise after 9/11, yet, until 2015, there was weak policy to address it at the national and EU levels. The following examines why and how antisemitism policy emerged on the EU agenda culminating in the creation of the 2021 comprehensive strategy to combat antisemitism. Utilizing punctuated equilibrium theory, crisification literature and literature on Commission entrepreneurship, the article explores why, although other violent attacks had occurred against Jews, it would take the double attacks in 2015 to bring attention to antisemitism within the Commission. Leadership at the EU level, NGOs working with EU institutions, a working definition of antisemitism, along with pre-existent EU legal bases in antidiscrimination law, would help promote antisemitism policy to the EU level. The EU's adoption of antisemitism policy demonstrates both Commission agenda setting and prioritizing antisemitism due to its threat to EU fundamental ideals, thus promoting a ‘European polity’ based on values.
Abstract: Lorsqu’un tribunal allemand à Cologne décida que l’ablation du prépuce pour motif religieux relève de coups et blessures volontaires, il ne pensait pas faire de politique. Lorsque les porte-parole des Juifs en Allemagne s’indignèrent que cette décision revienne en somme à bannir les juifs du pays, éclata un scandale politique national aux proportions mondiales. La chancelière Angela Merkel, rapporte-t-on, réagit en disant « Je ne veux pas que l’Allemagne soit le seul pays au monde dans lequel les Juifs ne peuvent pratiquer leurs rites. Sinon on passerait pour une nation de guignols ». En réalité ce n’est pas le ridicule que l’Allemagne craignait, c’était qu’après avoir tenté d’éradiquer les Juifs d’Europe, avec un certain succès, elle affiche une inhospitalité foncière à l’égard des Juifs. Mais il n’est pas fortuit que ce soit précisément en Allemagne que les droits de l’homme, les droits les plus individuels, soient scrupuleusement approfondis jusqu’à une conclusion politiquement intenable.
Le tribunal de Cologne, en pénalisant la berit milah, ne fait pas de politique, il protège l’intégrité physique de la personne et déclenche pourtant un scandale politique et des réactions en chaîne qui poussèrent le législateur allemand à amender dans l’urgence cette embarrassante décision. Et les juifs, lorsqu’ils circoncisent, que font-ils exactement ? Les anthropologues ont échafaudés un ensemble d’hypothèses sur la fonction de la circoncision. Les réponses varient selon le groupe étudié, mais souvent se chevauchent…
Abstract: Un nombre considérable de juifs a quitté la France dans la dernière décennie, sans que les paroles rassurantes émanant des plus hautes autorités de l’État aient pu arrêter l’hémorragie. Quant à ceux qui restent, ils ne peuvent éviter l’idée de devoir peut-être partir un jour, au regard des événements et d’un climat général dont chacun perçoit le poids.
La sociologie politique, curieusement, n’a que bien peu à dire sur un tel phénomène. Prolixe sur la question de l’immigration, elle est pratiquement muette sur le fait que la France ait pu ainsi devenir une terre d’émigration. Qu’est-il donc arrivé ? Pour le comprendre, l’invocation commode des tensions intercommunautaires et du radicalisme islamiste est bien loin de suffire. C’est une généalogie au long cours de notre situation qui est requise, une restitution des dynamiques complexes où sont intriqués, depuis la Seconde Guerre mondiale, les juifs, l’Europe et l’État d’Israël.
De cette manière, et de cette manière seulement, l’un des points les plus sensibles du malaise politique actuel peut enfin être affronté.
Abstract: This paper examines the geographies of how young people, aged 11–25, in the Greek, Jewish and Palestinian diasporas in the Midlands region of England articulate notions of formal and informal politics. In doing so, it connects work on diasporic politics with work on the geographies of diaspora, young people's politics, and, in particular, diasporic youth politics. The paper discusses how young people have views on politics and on being political but feel that they struggle to have their voices heard by those in positions of power. At the same time, it paints a picture of how these participants articulate such feelings of politics in complex, multi-scalar, multi-directional ways. In doing so, they are potentially creating new spaces to feel and be political. The paper therefore stresses that it is important that diasporic politics takes into account the views of young people and that assumptions should not be made as to where such politics are located.
Abstract: This article follows up on assumptions of Rogers Brubaker and Benjamin Moffitt, according to whom, some Western and Northern European right-wing populist parties use ‘civilisationist’ and liberal-illiberal narratives that are, for instance, characterised by a ‘philo-Semitic stance’. The paper analyses to what extent the German right-wing populist party Alternative for Germany (AfD) fits into this concept, considering the party’s ambivalent attitude towards Judaism, Jews, and Israel. Using qualitative content analysis, the study is based on an examination of AfD electoral manifestos and parliamentary documents from the federal level as well as from states such as Berlin, Baden-Württemberg, and Thuringia between 2014 and 2019. Our results reveal differences that range from open anti-Semitic statements to self-definitions as a ‘pro-Jewish’ party. We argue that different positions can be explained by regionally divergent discursive opportunity structures as well as personnel heterogeneity across the party sections under study. Furthermore, we reason that a combination of anti-Semitic and pro-Jewish/Israeli statements fits into the AfD’s strategy of addressing both voters from the radical right with anti-Semitic prejudices and more moderate, conservative voters that reject open hostility towards Jews and Israel. We conclude that the AfD fulfils Brubaker’s and Moffitt’s concepts only to a rather limited extent.
Abstract: The article aims to tease out the relationship between, on the one hand, changing rhetorical strategies for dealing with ‘post-war-tabooed’ antisemitism in the Austrian parliament and, on the other, shifts in democratic culture – that is, the expression of democratic equality in the publicly sayable. Starting from the theoretical assumptions that parliament symbolises democracy tout court and that parliamentarism is a ‘rhetorical condition of democracy’ (Kari Palonen), we seek to explore the nexus between parliamentary rhetoric and democracy in depth. We do so, first, by identifying the successive postwar rhetorical strategies for dealing with antisemitism in their (historical) political context and, second, by delineating how those strategies mark shifting boundaries of the sayable in relation to antisemitism in Austrian postwar parliamentary rhetoric. Third, we show how those strategies and shifts signify transformations of Austrian democratic culture and democracy and that this process has a gendered dimension. Methodologically, we draw on a multidisciplinary mix of qualitative approaches, combining discourse and rhetoric analysis, specialised approaches to the analysis of parliamentary debate, and Conceptual History.
Abstract: Książka Więcej niż stereotyp. „Żydokomuna” jako wzór kultury polskiej oparta jest na analizie dyskursu ntykomunistycznego i antysemickiego we współczesnej Polsce i ich wzajemnych powiązań. Jej powstaniu towarzyszyła intencja uszeregowania trzech zachodzących na siebie procesów: 1) intensyfikacji i rozwoju dyskursu antysemickiego w synergii z wciąż zyskującą na znaczeniu polityką historyczną, 2) powstawania nowych teorii interweniujących w pole badań nad antysemityzmem, 3) pojawiania się nowych zjawisk w sferze społecznej, które miałyby być tymi teoriami wyjaśniane.
Na tle dotychczasowych ujęć tematu podejście autorki wyróżniają rozbudowane rozważania metodologiczne, a zwłaszcza wypunktowanie niedostatków kategorii stereotypu i wyjście poza nią w kierunku kategorii wzoru kultury. Kategoria stereotypu sugeruje, że mamy do czynienia z błędem poznawczym, aberracją lub pomyłką. Zaproponowaną w książce analizę antysemityzmu charakteryzuje tymczasem całkowite zerwanie z koncepcją „ziarna prawdy”, na której zasadza się większość definicji stereotypu jako uproszczonej wizji jakiegoś wycinka rzeczywistości. Podążając tropem Sandera Gilmana, autorka traktuje treści stereotypów jako materiał do analizy grupy
wytwarzającej stereotypy. Takie podejście pozwala na wykorzystanie motywu „żydokomuny” do opisania status quo współczesnej kultury polskiej w zakresie wyobrażeń o żydowskości i o komunizmie. Autorka dowodzi, że przekonania na temat Żydów są integralną częścią kultury, wypracowaną i reprodukowaną w jej prawomocnych obiegach. Są one generowane, produkowane i używane do podtrzymywania pewnej całości kulturowej i pozostają w harmonii z jej pozostałymi elementami. Autorka broni tezy o „żydokomunie” jako motywie współcześnie konstytutywnym dla koherencji kulturowej, generowanej w ramach paradygmatu antykomunistycznego.
Książka ma dowieść, że antykomunizm nie tylko stanowi komponent tradycji antysemickiej, ale w dużej mierze ukształtował taki model badań nad antysemityzmem, w którym możliwość zdiagnozowania i rozmontowania tego ideologicznego konstruktu jest strukturalnie zablokowana. Strukturę tę umacnia fakt, że – za sprawą szantażu antysemicką zbitką „żydokomuny” zastosowanym wobec szkoły frankfurckiej na uchodźctwie – zbudowano ją niejako „rękami Żydów” – badaczek i badaczy, którzy po drugiej stronie żelaznej kurtyny w początkach zimnej wojny rozwinęli koncepcję relacji międzygrupowych, próbując ten szantaż obejść. Podążając tropem Stuarta Svonkina i Avivy Weingarten, autorka śledzi historię powojennego konstruowania narzędzi badawczych antysemityzmu w duchu psychologii społecznej przy równoczesnym odchodzeniu od kategorii socjologicznych. W książce wypunktowane zostają niedostatki takiego podejścia, ponieważ koncentruje się ono na szacowaniu indywidualnych podmiotów antysemityzmu, definiując antysemityzm podług cech nieadekwatnych do jego współczesnej konstrukcji. Tymczasem kategoria wzoru kultury pozwala przenieść punkt ciężkości z pytania o to, kto jest antysemitą, na pytanie o to, jakie
treści kulturowe cyrkulujące w rozmaitych rejestrach kultury, także tych najbardziej oficjalnych, są zakorzenione w antysemickich kategoriach postrzegania rzeczywistości oraz jakie są funkcje tych kategorii dla stabilizowania zastanego porządku. Takie ujęcie pozwala na uchwycenie mechanizmów odtwarzania motywu „żydokomuny” we
współczesnym dyskursie i jego funkcjonalności.
Zaproponowana w książce krytyka słownika pojęć używanych do analizy antysemityzmu obejmuje także terminy wypracowane w łonie nauk społecznych na Zachodzie, stosowane do półperyferyjnych warunków ostkomunistycznego kraju Europy Wschodniej. W książce znajdziemy krytykę powierzchownego przyswojenia kategorii: intersekcjonalność, białość, imperializm. Rozważając przystawalność amerykańskiego dyskursu o rasie i rasizmie do warunków polskich, autorka stara się dowieść, że użycie niektórych pojęć bez zważania na lokalny kontekst okazuje się mieć odwrotny wydźwięk w stosunku do intencji, które stały za ich wypracowaniem.
Ostatnia część książki poświęcona jest recepcji piętna „żydokomuny” przez napiętnowanych. Rozważania na ten temat wynikają z założenia autorki, że tylko przemoc symboliczna – przemoc, którą jednostki i grupy zadają same sobie, uwewnętrzniając przekonania grupy dominującej na własny temat i odgrywając przeznaczone im
przez grupę dominującą role (gościa, sublokatora, aspirującego, podejrzanego, niszczyciela, wroga itd.) – zapewnia tym przekonaniom pełną stabilność kulturową i możliwość bezkolizyjnego wypełniania określonych funkcji w kulturze. Zadając pytanie o to, w jaki sposób czytać narracje mniejszościowe, autorka mierzy się z metodologicznym impasem powodowanym faktem, że struktura dyskursywna stawia w upośledzonej pozycji tych uczestników dyskursu, którzy – bez względu na to, jaką mają tożsamość wybraną – postrzegani są przez pryzmat tożsamości wymuszonej. Nosicielki
i nosiciele piętna są w kulturze dominującej pozycjonowani jako stronniczy. Jest to jeden z efektów mistyfikacyjnego uniwersalizmu. Czy zatem, analizując narracje napiętnowanych, należy brać pod uwagę piętno podmiotu? Czy nie jest to powtórzenie – w imię analizy – gestu napiętnowania? Z drugiej strony, czy pominięcie piętna nie byłoby niedopuszczalnym przeoczeniem, skoro wiemy, że autorka/autor pisze w obrębie kultury, która z przyczyn strukturalnych, pod groźbą przemocy, nie chce dopuścić jej/go do głosu na równych prawach? By przełamać ten impas, autorka proponuje oryginalny, czterostopniowy schemat analizy dyskursu w badaniach nad recepcją piętna.
