Jews of Former Yugoslavia and Their Decline After Wars In Yugoslavia: Legal and Material Positions in Serbia, Croatia And Bosnia & Herzegovina 1991-2016

Jevreji Bivše Jugoslavije i Njihovo Opadanje Nakonratova u Jugoslaviji: Pravni i Imovinski Položaj u Srbiji, Hrvatskoj i Bosni i Hercegovini 1991-2016

Dajč, Haris

Београдски историјски гласник / Belgrade Historical Review

2017

Once one of the most numerous and prosperous minorities in Yugoslavia, the number of Jews declined from over 80,000 to 15,000 in the years aer WW2. is number further decreased due to migration to Israel in the first post-war years, and further impoverishment took place because of confiscation and restitution of the majority of private and communal Jewish property, and enforced renouncing of Yugoslav citizenship. e first multi-party elections in Yugoslavia brought to power nationalist elements in all republics, which was followed by civil war, and the breaking of socialist Yugoslavia. Jews of Yugoslavia found themselves on different warring sides. Fragmentation on all confronted sides made the Jewish community even more vulnerable. A huge majority of former Warsaw Pact members aer the Berlin wall fell passed laws for restitution of property taken by the state in post WW2 period. Jews of Yugoslavia, in several new states, had promises from state offi cials that their property would be restituted and errors made half a century ago would be rectified. e only case where such a promise came true was Serbia. In 2011 Serbia passed General Restitution Law concerning individuals, therefore also Jews. In 2006 Serbia passed Law on property of the religious communities that also included Jewish community and that helped restitution of the Jewish communal property. e state of Serbia is the only state in the region that passed the Jewish Lex Specialis that concerns on Jewish property with no successor but also unclaimed Jewish property in February 2016. Croatia passed a General Restitution Law in 1996, and amended it in 2002, but it only affects property nationalized aer May 1945. at Law is limited to direct successors who are Croatian citizens or citizens of countries which have bilateral agreements with Croatia. Due to very high taxes, in some cases reaching 25% of property value, a lot of Jewish requests remained unsolved. Bosnia and Herzegovina is one of the rare European countries that did not pass such a law. Moreover, the BIH constitution declares three constituent nations: Serbs, Croats and Bosnians, while others as minorities cannot be nominated for state positions, according to chapters IV and V of the BIH constitution (Sejdić and Finci v. Bosnia and Herzegovina). is paper aims to give insight into the economic power of Jews just before the breakdown of Yugoslavia, and the current economic situation of Jewish communities in Serbia, Croatia and BIH, with a special emphasis on their economic, legal and social position in the last two decades. is restitution issue is very important for it shows how much goodwill states have for helping their local Jewish communities. e research material is obtained from local Jewish communities, periodicals, reports, interviews, conferences, scientific journals and statistical data of all three states and various Jewish organization. Facing the past, admitting and rectifying remain open issues in those countries, and they are excellent indicators of the progress achieved in the last 25 years.

Nekad jedna od najprosperitetnijih manjina u Jugoslaviji, čiji broj je opao sa preko 80.000 od 1941. na 15.000 godina nakon Drugog svetskog rata, Jevreji Jugoslavije su imali posebnu tragičnu sudbinu i u godinama nakon 1945. Do dodatnog smanjenja jevrejskog stanovništva dolazi usled migracije u Izrael u prvim posleratnim godinama, koju prati i dalje osiromašenja zbog konfiskacije i nacionalzicaije privatne ali i komu-nalne jevrejske imovine. Iseljavanjem i gubljenjem državljanstva nekadašnji građani Jugoslavije trajno gube pravo na imovinu koja prelazi u državni fond. Prvi višestranački izbori u Jugoslaviji organizovani nakon pada Berlinskog zida doveli su do formiranja suprotsavljenih nacionalistčkih vlada koje su se potom sukobile u grđanskom ratu koji je doveo do kraja Druge Jugoslavije. Dalja fragmentacija nekadašnje jevrejske popula-cije Jugoslavije učinila ju je još ranjivijom. Novi talas jevrejskih izbeglica prepolovio je broj Jevreja u nekadašnjim jugoslovenskim republikama u toku 90ih godina 20.veka. Nalsednice Jugoslavije su poput već ine bivših članova Varšavskog pakta prihvatile da donesu zakone o vrać anju nacionalizovane. Na taj način bi greške napravljene pre pola veka bi bile ispravljene. Međutim jedini slučaj u kojem je došlo do potpunog i sveobu-hvatnog povraćaja jevrejske imovine dogodio se u Srbiji. Srbija je u pepriodu od 2006. donela tri zakona koji se odnose na restituciju: Zakon o imovini verskih zajednica, koji je uključivao i jevrejsku zajednicu 2006; Opšti zakon o restituciji za pojedince, stoga i za Jevreje 2011; Zakon o otklanjanju posledica oduzimanja imovine žrtvama Holoka-usta koje nemaju živih zakonskih naslednika 2016. Poslednjim zakonom u Srbiji je u potpunosti rešeno pitanje restitucije jevrejske imovine. Samo za manje od godinu dana Agencija za restituciju je vratila imovinu u naturi jevrejskim zajednicama Srbije u izno-su većem od 14 miliona €, pored godišnje pomoći u iznosu od 950.000 €. Dalja uspešna realizacija zakona u najvećoj meri zavisi od jevrejskih zajednica i njihove sposobnosti da vode ceo postupak upravljanja i raspolaganja imovinom transparento. Posebnost u vezi sa donošenjem zakona o jevrejskoj restituciji iz 2016. jeste što su u pripremi zako-na, lobiranju i stvaranju zakona pored državne ustanove, Agencija za restituciju, uče-stvovali i pojedinci organizovani u NVO sektor: Novi Balkanološki Institut i Udruženje javnih tužilaca i zamenika javnih tužilaca Srbije, kao i članovi akademske zajednice, sa veoma ograničenim angažovanjem lokalne jevrejske zajednice. Hrvatska je usvojila Zakon o opštoj restituciji 1996. godine, koji je dopunjen 2002. godine. Međutim zakon se odnosi samo na imovinu koja je nacionalizovana nakon maja 1945. Pored toga zakon je ograničen na direktne naslednike koji su hrvatski državljani ili građani zemalja koje imaju bilateralne sporazume sa Hrvatskom. Zbog vrlo visokih poreza, u nekim slučaje- vima dostizanjem 25% vriednosti imovine, veliki broj jevrejskih zahteva ostao je nere-šen. Bosna i Hercegovina je jedna od retkih evropskih zemalja koja nije donela zakon o restituciji imovine oduzete u periodu nakon 1945. Pitanje jevrejske restitucije je veoma važno jer pokazuje koliko država ima dobre volje za pomoć lokalnim jevrejskim zajed-nicama. Istraživački materijal koji je korišćen prilikom pisanja ovog rada dobijen je od lokalnih jevrejskih zajednica, časopisa, izveštaja, intervjua, zbornika sa konferencija, stručnih časopisa i statističkih podataka iz sve tri države ali i međunarodnih jevrejskih organizacija. Suočavanje s prošlošć u, priznavanje i ispravljanje ostaje otvoreno pitanja u državama koje su tema istraživanja i predstavljaju odlične pokazatelje napretka u poslednjih 25 godina.

Main Topic: Identity and Community   Jewish Community   Restitution and Reparations   Law   Finance   Economy

Scholarly Journal Article / Issue

Former Yugoslavia   Serbia   Croatia   Bosnia-Herzegovina

English

8

PDF (via academia.edu), Jews of Former Yugoslavia and Their Decline After Wars In Yugoslavia: Legal and Material Positions in Serbia, Croatia And Bosnia & Herzegovina 1991-2016

Dajč, Haris Jews of Former Yugoslavia and Their Decline After Wars In Yugoslavia: Legal and Material Positions in Serbia, Croatia And Bosnia & Herzegovina 1991-2016. Београдски историјски гласник / Belgrade Historical Review. 2017:  https://archive.jpr.org.uk/object-fyu7