Home  / POL33

Współcześni Żydzi--Polska i diaspora : wybrane zagadnienia

Translated Title

Modern Jews - Poland and the Diaspora : Selected Issues

Publication Date

Publisher

Abstract

Rozdział I. Powstanie, rozwój i zanik skupiska Żydów na Dolnym Śląsku (1945-1968) – Ewa Waszkiewicz
Rozdział II. Z dziejów wałbrzyskich Żydów (1945-2005) – Paweł Wieczorek
Rozdział III. Działalność dolnośląskich oddziałów Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Żydów w Polsce w latach 1950-1989 – Marcin Szydzisz
Rozdział IV. Emigracja „pomarcowa": tożsamość społeczno-kulturowa w sytuacji diaspory – Marcin Starnowski
Rozdział V. Stosunki polsko-izraelskie. Próba analizy czynników kształtujących – Joanna Dyduch
Rozdział VI. Emigranci żydowscy z krajów byłego ZSRR w Berlinie – Aleksandra Borek

„Pierwsze trzy opracowania (E. Waszkiewicz, P. Wieczorka, M. Szylidzisza) poświecone zostały odtworzeniu życia Żydów na Dolnym Śląsku, który po zakończeniu wojny stał się największym skupiskiem uratowanych od Zagłady. Osiedle, które powstało, było fenomenem w skali Polski. Dzieje ludności żydowskiej rozlokowanej na Dolnym Śląsku stanowiły ważną część powojennej historii polskich Żydów.
Opracowanie Ewy Waszkiewicz jest próbą drobiazgowego odtworzenia życia dolnośląskich Żydów - szczególnie w aspekcie religijnym. Autorka analizuje dokumenty wytworzone w Gminie Wyznaniowej Żydowskiej we Wrocławiu, gdzie żyło najwięcej dolnośląskich Żydów, także dokumenty gmin terenowych. Przywołane zostały również akty prawne, które w powojennej Polsce umożliwiały Żydom organizację życia religijnego.
Na postawione przez autorkę pytanie badawcze - czy Żydzi na Dolnym Śląsku w latach 1945-1968 mogli swobodnie kultywować swoją religie, kulturę i obrzędowość - zostaje udzielona odpowiedź pozytywna, solidnie udokumentowana archiwaliami polskimi i dokumentami odnalezionymi w Izraelu.
Tekst Pawła Wieczorka jest opisem życia żydowskich mieszkańców Wałbrzycha i powiatu wałbrzyskiego, który był trzecim co do wielkości skupiskiem Żydów dolnośląskich. Autor porusza problemy osadnictwa, „produktywizacji", spółdzielczości żydowskiej i aktywności politycznej. Omawia także stan bezpieczeństwa w tym powiecie i stosunek do Żydów ze strony urzędów i współmieszkańców. Próbuje ustalić przyczyny zaniku społeczności żydowskiej w Wałbrzychu i powiecie.
Opracowanie Marcina Szydzisza zawiera analizę powstania i działalności TSKŻ na Dolnym Śląsku w kontekście szerzej ujętej polskiej polityki wobec tej mniejszości narodowej. Autor przedstawia przyczyny powstania TSKŻ, stosunek Żydów do nowego związku, stosunek gmin wyznaniowych do TSKŻ, opisuje udokumentowane przypadki antysemityzmu na tym terenie. Próbuje też ustalić, jakie miejsce w życiu Żydów zajmowało Towarzystwo i na ile było „tubą" PZPR.
Kolejne dwa opracowania (M. Starnawskiego i J. Dyduch) są, mimo innych opisywanych miejsc, podobne. Autorzy zajęli się analizą sytuacji Żydów, którzy opuścili Polskę.
Opracowanie Marcina Starnawskiego stanowi próbę określenia czynników kształtujących tożsamość społeczno-kulturową emigrantów żydowskich z Marca '68 - w ujęciu socjologicznym i politologicznym. Autor przedstawia kryteria, które pozwoliły „pomarcowym" emigran¬tom definiować na nowo swą „żydowskość" bez względu na miejsce zamieszkania.
Joanna Dyduch przedstawia analizę najważniejszych czynników kształtujących stosunki polsko-izraelskie - od powstania Izraela w 1948 do 2005 roku. Autorka kreśli uwarunkowania historyczne tych stosunków, opisuje ich bazę traktatową i powołane instytucje, które obu państwom pozwoliły realizować współpracę. Szczególna rola w utrzymaniu dobrych stosunków polsko-izraelskich przypada zdaniem autorki młodzieży obu krajów.
Pamięć Zagłady kultywowana w programach wycieczek młodzieży izraelskiej do Auschwitz-Birkenau oraz spotkania z Polską i młodymi Polakami mogą stać się w opinii autorki kluczem do zbliżenia obu tak tragicznie poszkodowanych narodów.
Książkę zamyka tekst Aleksandry Borek poświęcony zjawisku emigracji Żydów radzieckich, a po rozpadzie ZSRR rosyjskich do Niemiec - a konkretnie Berlina. Autorka naświetla wielorakie przyczyny emigracji Żydów rosyjskich w historycznym kontekście i próbuje prześledzić, jaki wpływ na życie gminy berlińskiej miały kolejne fale emigracji, a szczególnie „Fala IV" po upadku muru berlińskiego.
Zamieszczone w książce teksty nie stanowią opracowań pełnych i wyczerpujących, są jednakże próbą pokazania najważniejszych problemów w badanej i przedstawianej tematyce.”
(fragment wstępu) Ewa Waszkiewicz

Topics

Editor

Genre

Geographic Coverage

Original Language

ISBN/ISSN

9788322928998

Bibliographic Information

Współcześni Żydzi--Polska i diaspora : wybrane zagadnienia. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego. 2007:  https://archive.jpr.org.uk/object-pol33