W poszukiwaniu lokalnej pamięci o Zagładzie. Przypadek upamiętniania społeczności żydowskich w mniejszych miejscowościach we współczesnej Polsce
Translated Title
In Search of Local Memory of the Holocaust. The Case of Commemoration of Jewish Communities in Smaller Towns in Contemporary Poland
Author(s)
Publication Name
Publication Date
Abstract
W artykule poddałam analizie strategie obrazowania Zagłady w inicjatywach upamiętniają-cych społeczności żydowskie w lokalnej Polsce. Zagłada Żydów jest przykładem trudnej pa-mięci, która podważa grupowe wartości i normy społeczne, co w przypadku lokalnych spo-łeczności wiąże się z doświadczeniami „bycia blisko Zagłady”. Pozycja względem cierpieniaspołeczności żydowskiej stała się punktem wyjścia zróżnicowanych postaw (współ)odpowie-dzialności i (współ)uczestnictwa członków lokalnych społeczności w zagładzie Żydów. Czę-sto pamięć o tych wydarzeniach pozostawała przedmiotem lokalnego przekazu potocznegopo wojnie. W związku z tym w powojennych miejscowościach, do Zagłady zamieszkiwanychprzez liczne społeczności żydowskie, uformowały się specyiczne wspólnoty pamięci cha-rakteryzujące się zmową milczenia dotyczącą lokalnej historii i kultury żydowskiej. W ostat-nim czasie w tak ukształtowanych przestrzeniach społecznych można zaobserwować corazwięcej inicjatyw upamiętniających, które przywołują różne aspekty lokalnego dziedzictważydowskiego. W składających się na upamiętnianie praktykach i produktach pamięci grupaopowiada zwykle o sobie samej. Przywoływanie – głównie przez nieżydowskich mieszkań-ców – historii i kultury Żydów w przestrzeniach mniejszych miejscowości jest zatem sytuacjąproblematyczną etycznie. W artykule analizuję składające się na upamiętnienie praktyki (dnipamięci, wykłady, inscenizacje, spacery) i produkty pamięci (książki, ilmy dokumentalne,wystawy w lokalnych muzeach, pomniki) dotyczące zagłady lokalnych Żydów pod względemformy, treści i zaangażowanych w nie aktorów społecznych. Pozwala to scharakteryzować, jakgrupa postrzega samą siebie bądź chce być postrzegana w kontekście przywoływanej histo-rii Zagłady. Ważne pozostaje, co w konkretnym wizerunku przeszłości pozostaje nieobecnei przemilczane. W artykule wyróżniam trzy strategie obrazowania zagłady Żydów: 1) neu-tralizowania i zamykania trudnych tematów; 2) równoważenia, wyłączania i podporządko-wywania historii zagłady Żydów; 3) włączenia i uznania pamięci żydowskiej. Zastosowałamkrytyczną analizę dyskursu, odwołując się m.in. do analizy przemocy ilosemickiej ElżbietyJanickiej i Tomasza Żukowskiego. Przywołuję wyniki m.in. socjologicznych badań jakościo-wych zrealizowanych studiów przypadków w Bobowej, Dąbrowie Tarnowskiej i Rymanowie(2010–2016). Przeprowadziłam wówczas analizę danych zastanych, indywidualne wywiadypogłębione oraz wywiady grupowe, jak i obserwację uczestniczącą.
Translated Abstract
In the article I analyzed different strategies of representing the Holocaust in initiatives commemorating Jewish communities in local Poland. The annihilation of the Jews is the example of a difficult memory. The social phenomenon undermines the group values and social norms. With regard to local communities the difficult memory has often stemmed from the experience of “being close to the Shoah”. The particular position toward suffering of Jewish com-munity had become a ground for varied attitudes of (co)responsibility and (co)participation of members of local communities regarding the Holocaust. Generally, memory about those events was subject of a vernacular transmission after the war, yet it didn’t become public one. In the consequence, in towns inhabited by numerous Jewish communities till the Holocaust, a specific community of memory had been shaped aftermath: characterized mainly by conspiracy of silence regarding Jewish history and culture. Yet, in the recent time in those social spaces one may observe more and more commemorative initiatives which has been invoking various aspects of the local Jewish heritage. Usually, in commemorative practices and products a group portraits itself. Thus, referring – by almost exclusively non-Jewish social actors – to Jewish history and culture has raised some ethical concerns. In the article I took into consideration form, content and social actors involved in selected commemorative pra-tices (such as days of memory, lectures, walks, performances) and commemorative products(books, documentaries, inhibits of local museums, memorials) which concern the annihilation of the Jewish community. It enabled me to characterize a self-perception (actual or desired) of a group in the context of invoked history of the Holocaust. Important was what in this specific representation of the past remained absent or silenced. In the article I distinguished three strategies of representing the annihilation of the Jews, which are as follows: 1) neutralizing and closing up difficult themes; 2) counterbalancing, excluding and subordinating history of the Shoah; 3) including and recognizing the Jewish memory. I applied critical discourse analysis referring to Elżbieta Janicka and Tomasz Żukowski’s study of philosemitic violence, among others. To this regard I related to sociological case studies carried on in Bobowa, Dąbrowa Tarnowska and Rymanow (2010–2016). I conducted desk research, both individual in-depth and focus group interviews, and participant observation
Topics
Main Topic: Holocaust and Memorial Holocaust Memorials Holocaust Commemoration Holocaust Memory Memorial
Genre
Geographic Coverage
Copyright Info
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Original Language
Volume/Issue
17
Page Number / Article Number
435-462
DOI
Link
Link to article including link to pdf, W poszukiwaniu lokalnej pamięci o Zagładzie. Przypadek upamiętniania społeczności żydowskich w mniejszych miejscowościach we współczesnej Polsce
Bibliographic Information
W poszukiwaniu lokalnej pamięci o Zagładzie. Przypadek upamiętniania społeczności żydowskich w mniejszych miejscowościach we współczesnej Polsce. 2021: 435-462. https://archive.jpr.org.uk/10.32927/zzsim.887
