Abstract: W artykule poddałam analizie strategie obrazowania Zagłady w inicjatywach upamiętniają-cych społeczności żydowskie w lokalnej Polsce. Zagłada Żydów jest przykładem trudnej pa-mięci, która podważa grupowe wartości i normy społeczne, co w przypadku lokalnych spo-łeczności wiąże się z doświadczeniami „bycia blisko Zagłady”. Pozycja względem cierpieniaspołeczności żydowskiej stała się punktem wyjścia zróżnicowanych postaw (współ)odpowie-dzialności i (współ)uczestnictwa członków lokalnych społeczności w zagładzie Żydów. Czę-sto pamięć o tych wydarzeniach pozostawała przedmiotem lokalnego przekazu potocznegopo wojnie. W związku z tym w powojennych miejscowościach, do Zagłady zamieszkiwanychprzez liczne społeczności żydowskie, uformowały się specyiczne wspólnoty pamięci cha-rakteryzujące się zmową milczenia dotyczącą lokalnej historii i kultury żydowskiej. W ostat-nim czasie w tak ukształtowanych przestrzeniach społecznych można zaobserwować corazwięcej inicjatyw upamiętniających, które przywołują różne aspekty lokalnego dziedzictważydowskiego. W składających się na upamiętnianie praktykach i produktach pamięci grupaopowiada zwykle o sobie samej. Przywoływanie – głównie przez nieżydowskich mieszkań-ców – historii i kultury Żydów w przestrzeniach mniejszych miejscowości jest zatem sytuacjąproblematyczną etycznie. W artykule analizuję składające się na upamiętnienie praktyki (dnipamięci, wykłady, inscenizacje, spacery) i produkty pamięci (książki, ilmy dokumentalne,wystawy w lokalnych muzeach, pomniki) dotyczące zagłady lokalnych Żydów pod względemformy, treści i zaangażowanych w nie aktorów społecznych. Pozwala to scharakteryzować, jakgrupa postrzega samą siebie bądź chce być postrzegana w kontekście przywoływanej histo-rii Zagłady. Ważne pozostaje, co w konkretnym wizerunku przeszłości pozostaje nieobecnei przemilczane. W artykule wyróżniam trzy strategie obrazowania zagłady Żydów: 1) neu-tralizowania i zamykania trudnych tematów; 2) równoważenia, wyłączania i podporządko-wywania historii zagłady Żydów; 3) włączenia i uznania pamięci żydowskiej. Zastosowałamkrytyczną analizę dyskursu, odwołując się m.in. do analizy przemocy ilosemickiej ElżbietyJanickiej i Tomasza Żukowskiego. Przywołuję wyniki m.in. socjologicznych badań jakościo-wych zrealizowanych studiów przypadków w Bobowej, Dąbrowie Tarnowskiej i Rymanowie(2010–2016). Przeprowadziłam wówczas analizę danych zastanych, indywidualne wywiadypogłębione oraz wywiady grupowe, jak i obserwację uczestniczącą.
Abstract: In this article, I discuss what I term “Jewface” minstrelsy performance and “Jewfaçade” display in three contemporary contexts with highly divergent historical backgrounds: East-Central Europe, the Iberian Peninsula, and the Jewish Autonomous Republic, a fictitious-sounding but real colony established by Stalin in far eastern Russia near China and still extant today. Jewface encompasses music, dance, theater, and extra-theatrical modes of performance, in which non-Jews dress up and act like “Jews,” as historically imagined; Jewfaçade encompasses museum-type installations, as well as architectural and decorative constructions, depicting imagined “Jewish” life. These “Diaspora Disneys” vary from the education- and tolerance-oriented to the crassly exploitative and commercial to the bizarrely confused. None have much to do with actual Jews, but all convey a tremendous amount regarding dominant “host” cultures’ anxieties over not only their roles in past persecution and genocide but also their own present cultures, politics, and positions in the wider world today. Further, they present a wide array of models of memoriological projection and desire, in what I explicate as spectra of “plethoric” to “voidic” memoriological scenarios and “negotiatory” to “constitutory” memoriological strategies.
Abstract: A “Jew-themed” restaurant provides its patrons with broad-brimmed black hats with foot-long sidecurls to wear, and the menu has no prices; patrons must bargain, or “Jew,” the staff down. A play billed as a tribute to a lost Jewish community ends in a gag: Death throws back his shroud to reveal an open-brain-pate wig, à la the horror flick Nightmare on Elm Street. In a “traditional Jewish wedding dance,” “Jewish wealth” is represented by a local luxury: vacuum-packed juice boxes. In parts of the world where Jews, once populous, have nearly vanished because of oppression, forced exile, and genocide, non-Jews now strive to re-enact what has been lost. In this essay, I will consider three general cases of what I term “Jewface” minstrelsy and
“Jewfaçade” display, in Krakow, Poland; the village of Hervás in western Spain; and Birobidzhan, capital city of Russia’s far-eastern Jewish Autonomous Region, which is known as Birobidzhan as well. Jewface-resembling the “blackface” prevalent in the United States in the nineteenth and twentieth centuries-is the practice of music, dance, theatre, and/or extra-theatrical types of performance, primarily by non-Jews, intended to convey notions of historical Jewish life and culture. Jewfaçade involves architectural and decorative constructions, again mainly by nonJews, meant to evoke ideas of the Jew in similar ways. Ruth Ellen Gruber, the team of Daniela Flesler and Adrian Pérez Melgosa, and other journalists and scholars have documented what Michael Brenner has called “Jewish culture without Jews” in Poland and Spain, as well as elsewhere in Europe (Brenner 1997: 152). However, no comparative study has been made, and no scholar has approached this topic with regard to Birobidzhan. I will provide brief overviews of Jewface and Jewfaçade activities in Krakow, Hervás, and Birobidzhan. I will then demonstrate the ways in which the notions of the figure of the Jew and of local Jewish history are performed, or acted out in these three comparative geographical contexts. These cases, as, in conclusion, I will argue, represent three very different approaches to public memory and memorialization with regard to the Jew, and perhaps in regard to troubled historical legacies more generally.
Abstract: In 2015, Spain approved a law that offered citizenship to the descendants of Sephardi Jews expelled in 1492. Drawing on archival, ethnographic, and historical sources, I show that this law belongs to a political genealogy of philosephardism in which the “return” of Sephardi Jews has been imagined as a way to usher in a deferred Spanish modernity. Borrowing from anthropological theories of “racial fusion,” philosephardic thinkers at the turn of the twentieth century saw Sephardi Jews as inheritors of a racial mixture that made them living repositories of an earlier moment of national greatness. The senator Ángel Pulido, trained as an anthropologist, channeled these intellectual currents into an international campaign advocating the repatriation of Sephardi Jews. Linking this racial logic to an affective one, Pulido asserted that Sephardi Jews did not “harbor rancor” for the Expulsion, but instead felt love and nostalgia toward Spain, and could thus be trusted as loyal subjects who would help resurrect its empire. Today, affective criteria continue to be enmeshed in debates about who qualifies for inclusion and are inextricable from the histories of racial thought that made earlier exclusions possible. Like its precursors, the 2015 Sephardic citizenship law rhetorically fashioned Sephardi Jews as fundamentally Spanish, not only making claims about Sephardi Jews, but also making claims on them. Reckoning with how rancor and other sentiments have helped buttress such claims exposes the recalcitrant hold that philosephardic thought has on Spain's present, even those “progressive” political projects that promise to “return” what has been lost.
Abstract: At the core of the debate in Ukraine about Babi Yar lies the Holocaust. Between 1941 and 1943 1.5 million Jews perished in Ukraine, yet a full understanding of that tragedy has been suppressed consistently by ideologies and interpretations of history that minimize or ignore this tragedy. For Soviet ideologues, admitting to the existence of the Holocaust would have been against the tenet of a “Soviet people” and the aggressive strategy of eliminating national and religious identities. A similar logic of oneness is being applied now in the ideological formation of an independent Ukraine. However, rather than one Soviet people, now there is one Ukrainian people under which numerous historical tragedies are being subsumed, and the unique national tragedies of other peoples on the territory of Ukraine, such as the massive destruction of Jews, is again being suppressed. According to this political idea assiduously advocated most recently during the Yushchenko presidency, the twentieth century in Ukraine was a battle for liberation. Within this new, exclusive history, the Holocaust, again, has found no real place. The author reviews the complicated history regarding the memorialization of the Jewish tragedy in Babi Yar through three broad chronological periods: 1943–1960, 1961–1991, and 1992–2009.
Topics: Main Topic: Holocaust and Memorial, Antisemitism, Holocaust, Holocaust Survivors, Holocaust Survivors: Children of, Holocaust Commemoration, Memory, Memorial, Post-War Reconstruction, Post-1989, Jewish Renewal, Post-War Jewish History
Abstract: In a time of national introspection regarding the country’s involvement in the persecution of Jews, Poland has begun to reimagine spaces of and for Jewishness in the Polish landscape, not as a form of nostalgia but as a way to encourage the pluralization of contemporary society. The essays in this book explore issues of the restoration, restitution, memorializing, and tourism that have brought present inhabitants into contact with initiatives to revive Jewish sites. They reveal that an emergent Jewish presence in both urban and rural landscapes exists in conflict and collaboration with other remembered minorities, engaging in complex negotiations with local, regional, national, and international groups and interests. With its emphasis on spaces and built environments, this volume illuminates the role of the material world in the complex encounter with the Jewish past in contemporary Poland.
Contents:
Introduction / Erica Lehrer and Michael Meng
1. “Oświęcim”/ “Auschwitz”: Archeology of a Mnemonic Battleground / Geneviève Zubrzycki
2. Restitution of Communal Property and the Preservation of Jewish Heritage in Poland / Stanislaw Tyszka
3. Muranów as a Ruin: Layered Memories in Postwar Warsaw / Michael Meng
4. Stettin, Szczecin, and the “Third Space.” Urban nostalgia in the German/Polish/Jewish borderlands / Magdalena Waligórska
5. Rediscovering the Jewish Past in the Polish Provinces: The Socio-Economics of Nostalgia / Monika Murzyn-Kupisz
6. Amnesia, Nostalgia, and Reconstruction: Shifting Modes of Memory in Poland’s Jewish Spaces / Slawomir Kapralski
7. Jewish Heritage, Pluralism, and Milieux de Memoire: the case of Krakow’s Kazimierz / Erica Lehrer
8. The Ethnic Cleansing of the German-Polish-Jewish ‘Lodzermensch’ / Winson Chu
9. Stony Survivors: Images of Jewish Space on the Polish Landscape / Robert L. Cohn
10. Reading the Palimpsest / Konstanty Gebert
11. A Jew, a Cemetery, and a Polish Village: A Tale of the Restoration of Memory
Jonathan Webber
12. The Museum of the History of Polish Jews: A Post-War, Post-Holocaust, Post-Communist Story / Barbara Kirshenblatt-Gimblett
Epilogue: Jewish Spaces and their Future / Diana Pinto
Abstract: A bennünket körülvevő világot azáltal lakjuk be, hogy jelentéssel töltjük
meg. Sokszor ugyanannak a térnek a legkülönbözőbb jelentései alakulnak ki.
A jelentéshez pedig használat társul, legyen szó az ünnepek rítusairól vagy a
mindennapok rutinjairól. A különböző csoportok különbözőképpen használhatják
ugyanazt a teret. A tér – puszta fizikai megjelenésén túl – a kogníció
szintjére is kivetül: tapasztaljuk, ábrázoljuk azt, s emlékezünk rá, elbeszéléseinkben
újraalkotjuk azt. Mindehhez keretet pedig az a csoport szolgáltat,
amelyhez tartozunk.
Hacar hakados Makave – a Makói Szent Udvar alatt a makói orthodox
főrabbi belzi chászid mintákat követő dédunokáját, Simon Lemberger rabbit
közösségi vallási tekintélyként elismerő elszármazott makói orthodox zsidók
értendők, akik többnyire a Szentföldön, részben pedig az USA-ban, Bécsben,
Londonban és Ausztráliában élnek.
A történeti Magyarország területéről különböző világvárosokban újraalakult
orthodox és chászid zsidó közösségek gyökeres változásokra adott válasza
az azoj ví in der alter chájm elve lett, amely szerint ugyanúgy kell tenni
mindent, mint a régi hazában. Ennek újratapasztalását 1994-től a makói világ
találkozók segítik.
A felújított orthodox zsinagóga a makóiság egyik fő jelképévé vált. Az egykori
Nagy és Kis zsidó utca a zarándoklatok során a felmenők elveszített
világát segít felidézni. A közösségi és genealógiai emlékezet szempontjából
hasonló jelentőségűek a közösség egykori temetői, amelyek a makói közösség
folytonosságát jelenítik meg az 1740 körüli püspöki telepítéstől a 20. század
közepéig. Vorhand Mózes rabbi emléke körül pedig egy új nemzedéki emlékezet
és „makóiság” új környezetbe illeszkedő önértelmezése alakul ki.
