Abstract: Modern Greek historiography has rendered Salonican Jews invisible in the national historical narrative, while those occasional works appearing in the past decades have treated them as a coherent and isolated community. In the 1970s and 1980s, a leftist historiography challenged the nationalist narrative but replaced it with a methodological ethnocentrism. The “new Greek history” was almost exclusively preoccupied with state formation, failed modernization, class structure, and the impact of the West, neglecting various religious, gender, and ethnic internal “others.” Only in the 1990s did the politics of identity and memory provide a space for the emergence of an interest in Greek-Jewish history. However, reliance on the homogenizing and static concept of community (borrowed from Greek historiography) and the absence of bottom-up, sociohistorical works still result in the exclusion of Salonican Jewry from the historiographical mainstream. The Greek-Jewish historiography of Salonica shares many of the negative features of Greek historiography, and both should turn to a systematic and multidimensional study of crossings and interrelations between axes of difference.
Abstract: Artykuł ten przedstawia najważniejsze wątki krytycznej debaty wokół treści wystawy stałej Muzeum Historii Żydów Polskich Polin. Analizując różnice między dwoma polami badawczymi – studiami żydowskimi i studiami nad relacjami polsko-żydowskimi – autor broni tezy, że wiele krytycznych głosów w debacie wynika z niezrozumienia różnic między przedmiotem badań tych dwóch pól, po części wynikającego z obecnej sytuacji – panującego nacjonalizmu i etnocentryzmu, wywierających wpływ również na polskie debaty historyczne. Domaganie się od wystawy opowiadającej tysiącletnią historię Żydów na ziemiach polskich, aby koncentrowała się głównie na stosunku społeczeństwa większościowego do Żydów, grozi popełnieniem błędu teleologii, to jest interpretowaniem wcześniejszych wydarzeń i procesów jako nieuchronnie prowadzących do Zagłady, a także pomijaniem wszystkich tych elementów dziejów żydowskich, które z perspektywy Holokaustu i badań nad antysemityzmem nie mają znaczenia. Tego rodzaju postulaty i stojące za nimi metahistoryczne założenia grożą pozbawieniem Żydów roli podmiotów w ich własnej historii. Z drugiej strony autor tekstu wskazuje na elementy narracji wystawy stałej Muzeum Polin, w których rzeczywiście w niedostateczny sposób uwzględniona została problematyka antysemityzmu jako ważnego elementu żydowskiego doświadczenia i kluczowego czynnika dziejów Żydów w Polsce. Przywrócenie rzeczywistego dialogu i komunikacji pomiędzy przedstawicielami studiów żydowskich i badaczami relacji polsko-żydowskich, przy zachowaniu autonomii tych dwóch pól i zrozumieniu różnic pomiędzy nimi, jest też istotne z punktu widzenia niewątpliwych zagrożeń w postaci prób wykorzystania Muzeum Polin w budowie upolitycznionych, bezkrytycznych wizji historii Polski i stosunku Polaków do Żydów.
Abstract: This article analyses how Europe’s ‘Yiddish past’ is presented, commemorated and engaged with in contemporary Europe from a Public History perspective. It investigates the ways in which Yiddish, its culture and its speakers, are inscribed in representations of Jewish history in museums, websites, and other settings. In doing so a distinction is made between Western Europe, where Yiddish-speaking immigrants and their culture formed but a part of local Jewish populations, and Central/Eastern Europe, where Jewish life was to a large extent Yiddish life. The article shows how a growing attention for migration in Western Europe, and the demand for Jewish heritage from abroad in Central and Eastern Europe, drive new and revised versions of Jewish, as well as national, historical narratives. It also contrasts such larger developments and contexts with local, ‘bottom-up’, activities. At the same it moves beyond national contexts and considers the role that European institutions play in preserving Yiddish heritage. The article argues that definitions of Public History, which predominantly focus on how professional historians take history to a broader non-academic public, are insufficient. The case of Yiddish in Europe also highlights the important role of the state in driving public history activities. Key words: Jewish history; Yiddish; Europe; Public History; Representation; Museums.
Abstract: Das Buch ist Ausdruck jener Vielfalt und Komplexität, die nicht nur die jüdische Lebenswelt, sondern das Leben in der Schweiz und in der Welt heute ganz allgemein prägen. Allein die Frage, was unter «jüdisch» zu verstehen wäre, lässt sich nicht eindeutig beantworten. Ist dieses Wort religiös oder säkular zu verstehen, oder ist es national oder kulturell zu definieren, oder birgt es einen ethischen und zivilisatorischen Wert, oder streiten sich darin historische und aktuelle politische Deutungen?
Im Mittelpunkt dieses Buches stehen Beiträge von Autorinnen und Autoren aus den veschiedensten Erfahrungs- und Wissensbereichen, die divergierende Sichtweisen, Lebensbezüge und Wahrnehmungen zum Judentum, zur Schweiz, zu Schweizer Juden, zu Israel, Europa und weiteren Orten der Diaspora haben. Institutionengeschichtliche Aspekte - des SIG, des Verbandes Schweizerischer Jüdischer Fürsorgen, des Bundes Schweizerischer Jüdischer Frauenvereine sowie der jüdischen Presse - sowie rechtliche, demographische und politische Themen, welche gerade für die einzelnen Gemeinden des SIG von Interesse für die Zukunft sein können, finden ebenso ihre Berücksichtigung wie das Schaffen von Jüdinnen und Juden in der Schweiz in den Bereichen Literatur, Theater, Musik und bildende Kunst. über tiefere Deutungsgehalte des Judentums und seiner Beziehung zur Welt geben Erörterungen philosophischer, psychologischer, staatspolitischer und religionsgeschichtlicher Art Auskunft. Eng damit verknüpft ist die Frage der Identität(en), der sowohl anhand individueller Lebensentwürfe als auch allgemeiner Orientierungshorizonte, wie sie in einem pluralistischen Judentum heute existieren, nachgegangen wird. Schliesslich wird die in den 1990er Jahren im Vordergrund gestandene Auseinandersetzung mit der Rolle der Schweiz im Zweiten Weltkrieg und deren Implikationen noch einmal aus der gebührenden Distanz reflektiert.
Am Schluss der Festschrift steht ein detaillierter Überblick über die jüdischen Gemeinden und Einrichtungen in der Schweiz. Illustriert wird sie durch Kunstwerke von in der Schweiz lebenden jüdischen Künstlerinnen und Künstlern.
Inhalt
Vergangenheiten/Historique des institutions juives
Michael Funk, Uriel Gast, Zsolt Keller: Eine kleine Geschichte des Schweizerischen Israelitischen Gemeindebundes (1904-2004)
Daniel Gerson, Claudia Hoerschelmann: Der Verband Schweizerischer Jüdischer Fürsorgen/Flüchtlingshilfen (VSJF)
Elisabeth Weingarten-Guggenheim: Die Jüdische Frauenbewegung in der Schweiz von 1904-2004
Simon Erlanger: Eine kurze Geschichte der jüdischen Presse in der Schweiz
Zeitfragen/Questions d'actualité
Pascal Krauthammer: Die rechtliche und gesellschaftliche Stellung der Juden in der Schweiz
Ralph Weill: Strukturelle Veränderungen bei den Juden in der Schweiz
David Banon: La culture séfarade en Suisse
Ralph Weingarten: Entwicklung und Perspektiven der jüdischen Gemeinden in der deutschen Schweiz
Laurence Leitenberg: Evolution et perspectives des communautés en Suisse romande
Elio Bollag: Jüdische Gemeinden im Tessin
Kulturen/Cultures
Charles Linsmayer: Juden und Judentum im Schweizer Literatur- und Theaterschaffen
Walter Labhart: Juden und Judentum im Musikschaffen der Schweiz
Katarina Holländer: Juden und Judentum in der bildenden Kunst in der Schweiz
Reflexionen/Réflexions
Michel Bollag: Das Judentum: Eine Kultur des Interpretierens
Willi Goetschel: Zwischen Emanzipation, Vernichtung und Neuanfang: Jüdische Philosophen in der Schweiz
Jean Halpérin: Être Juif auhourd'hui
Arthur Cohn: «Anwalt einer gerechten Sache.» Erinnerungen an Marcus Cohn
Ekkehard W. Stegemann: «Dabru Emet - Redet Wahrheit. Eine Reflexion auf einige konstitutive Bedingungen des christlich-jüdischen Gesprächs
Joseph Starobinski: Le judaïsme et les nations
Michael Kohn: Nachhaltige Entwicklung - und die Juden?
Identitäten/Identités
Ruth Dreifuss: Schweizer Juden zwischen religiösen und politischen Bestimmungen
Ernst Ludwig Ehrlich: Pluralismus im Judentum
Diana Pinto: The Wager: Europe, the Jews, and Israel
Dan Diner: Vom Flüchtlingsschicksal zur Nation: Die Entstehung Israels aus der Diaspora 1947/48
Madeleine Dreyfus: Jüdische Identitäten in der Schweiz
Urs Altermatt: Religion, Staat und Gesellschaft in der Schweiz
Brennpunkte/Points de mire
Jacques Picard: Über den Gebrauch der Geschichte: Die UEK im Kontext schweizerischer Vergangenheitspolitik
Hans Michael Riemer: Das Problem der nachrichtenlosen Vermögen und seine Bewältigung durch das «Schiedsgericht für nachrichtenlose Konten in der Schweiz» (1997-2001)
Rolf Bloch: Anerkennung für erlittenes Schicksal. Entstehung, Arbeitsweise und Rolle des Schweizer Fonds für bedürftige Opfer von Holocaust/Shoa auf dem Hintergrund der Kontroverse in den 1990er Jahren
Georg Kreis: Judenfeindschaft in der Schweiz
Barbara Haering: Insegnamenti della storia per la politica d'oggi
Anhang
Pia Graf, Jacques Picard: Jüdische Gemeinden, Institutionen und Organisationen/Les communautés, institutions et organisations juives
Kurzbiografien der Autorinnen und Autoren, Künstlerinnen und Künstler/Biographies sommaires des auteures et auteurs et artistes
Abstract: The post-Communist transition in Eastern Central Europe has brought about democratic reform, liberalized economies and accession to the European Union, but also the emergence of political movements that revert to antisemitic rhetoric and arguments. This volume compares the genealogies and impact of antisemitism in contemporary Poland and Hungary. Leading and emerging scholars contrast developments in both countries from the last quarter of the nineteenth century to the present, analysing the roles played by organised religion, political leaders, media and press, but also by Communist Parties. They present historical analysis as well as the results of qualitative and quantitative research on contemporary public memory, the image of the Jew, antisemitic media, political constituencies and the interplay of prejudices, specifically anti-Roma racism. A topical bibliography of research on antisemitism in post-Communist Eastern Central Europe offers pathways to further research.
Contents: François Guesnet/Gwen Jones: Antisemitism in Poland and Hungary after 1989: Determinants of social impact – Brian Porter-Szűcs: Why Do Polish Catholics Hate the Jews? A reasoned answer to a stupid question – János Dési: An Old-New Story: The continued existence of the Tiszaeszlár blood libel – Grzegorz Krzywiec: Between Realpolitik and Redemption: Roman Dmowski’s solution to the «Jewish question» – László Karsai: Miklós Horthy (1868-1957) and the «Jewish Question» in Hungary, 1920-1945 – Victor Karady: Jews and the Communist Commitment in Hungary and Eastern Central Europe after 1945 – András Kovács: Antisemitic Elements in Communist Discourse: A continuity factor in post-war Hungarian antisemitism – Adam Ostolski: Public Memory in Transition: Antisemitism and the memory of World War II in Poland, 1980-2010 – Gwen Jones: The work of Antisemitic Art in the Age of Digital Reproduction: Hungarianpublishing revivals since 1989 – Mikołaj Winiewski/Michał Bilewicz: The Emergence of Antisemitism in Times of Rapid Social Change: Survey results from Poland – Pál Tamás: The Indicators of Hungarian National Populism: What does antisemitism show? – Hanna Kwiatkowska: Old and New Fora for Antisemitic Discourse: Reflections on Poland since the 1990s. – Claude Cahn: Divida et Impera: (Re)Creating the Hungarian National Gypsy.
Abstract: A szerzők és a szerkesztők tisztában vannak a magyar Holokauszt és a hozzá vezető jogfosztás egyedülállóan tragikus jelentőségével, azzal, hogy a magyar állam nem csupán nem védte meg, hanem meg is tagadta és halálba küldte saját honpolgárainak százezreit, de a jelen kötet a magyar és a zsidó történelmet (benne a magyar zsidók történetét is) nem pusztán passiótörténetként tárgyalja, hanem azt vizsgálta meg, hogy hogyan konstruálódnak ezek a közösségek, hogyan hatnak egymásra az egyéni és közösségi identitások narratívái, milyen interkulturális kapcsolódási pontjaik vannak, illetve történeti és szociológiai eszközökkel mennyire hasonlíthatók össze. A zsidó és magyar vagy ha úgy tetszik magyarzsidó, illetve zsidómagyar történetek komparatív módon nyernek jelentést, és az összehasonlítás egyben alkalom és felhívás a párhuzamos elbeszélések közötti dialógus lehetőségének kiaknázására is. A magyar és a zsidó identitás vizsgálata kilépett a Trianon és a Holokauszt miatt egyébként teljese legitim módon létrejött szenvedéstörténeti keretéből, és az általános és egyedi történelemben mutatja fel az egymással számtalanul és sokszor észrevehetetlenül összefonódott közösségek történeti egzisztenciáját.
Abstract: Erstmals schildert dieser Band auf der Grundlage breiter Archivrecherchen, wie jüdisches Leben sich nach dem Holocaust über sechs Jahrzehnte in Deutschland entfaltete, welche Rolle es für die deutsche Gesellschaft in West und Ost spielte und wie im wiedervereinigten Deutschland durch die Zuwanderung aus der ehemaligen Sowjetunion die am schnellsten wachsende jüdische Gemeinde der Welt entstand.
Nach dem Holocaust galt Deutschland den meisten Juden als „blutgetränkte Erde“, auf der jüdisches Leben unmöglich erschien. Dennoch bildete in den ersten Nachkriegsjahren das besetzte Deutschland eine Durchgangsstation für jüdische Überlebende aus Osteuropa. Ein kleiner Teil von ihnen blieb und baute gemeinsam mit überlebenden und aus dem Exil zurückgekehrten deutschen Juden wieder jüdische Gemeinden auf. International renommierte Zeithistoriker beschreiben die Entwicklung der Gemeinden, die Politik des Zentralrats und seiner Vorsitzenden, die „Wiedergutmachung“ sowie den Umgang mit altem und neuem Antisemitismus.
Die Autorinnen und Autoren: Dan Diner (Jerusalem, Leipzig), Norbert Frei (Jena), Lena Gorelik (München), Constantin Goschler (Bochum), Atina Grossmann (New York), Anthony Kauders (Keele, München), Tamar Lewinsky (Basel), Yfaat Weiss (Jerusalem)
Abstract: In der Debatte über die vergangenen 20 Jahre, das Ende der DDR und den Neubeginn BRD sucht man fast vergebens einen originären jüdischen Beitrag. Unser kleines, durch die Rosa Luxemburg Stiftung gefördertes und im Wellhöfer-Verlag Mannheim erschienenes Buch fasst nachdenkliche Texte über ein sich selbst organisierendes und verwaltendes jüdisches Vereinsleben zwischen 1989 und 2009 in Ost- und später Gesamtberlin exemplarisch zusammen. 14 JKV-Aktivisten und Sympathisanten erzählen auf 160 Seiten ihre Sicht auf nichtantagonistische Widersprüche, unglaubliche Zufälle und wechselnde Notwendigkeiten. Es geht um Erinnerungen, Einsichten, Erfahrungen aus zwei Jahrzehnten Ehrenamt in Rück- und Vorschau, um Fotos, Dokumente, Auf- und Nachrufe, Chronik und beliebteste Kochrezepte. Lernend von und mit vor allem orthodoxen Rabbinern konnten viele Traditionen des nicht gelebten jüdischen All-, Fest- und Feiertags erfahren werden. Hunderte Referenten aus aller Welt teilten mit uns ihr Wissen. Altgewordene Sozialisten haben nicht nur ihre politische, sondern auch ihre jüdische Identität reflektiert. Die Ereignisse 1989/90 waren ein Auslöser, über NS-Verfolgung und Exil, Ideale, Stalinismus und Irrwege, deutsche und DDR-Geschichte und sich selber nachzudenken. Der JKV wurde zur Heimat für jüdische Antifaschisten und deren Nachfahren, zum Treffpunkt für ehemalige und heutige Emigranten, zur Betstube und zum intellektuellen linken Kulturhaus für alle Welt. Oft mischten wir uns treffsicher in den jüdischen und politischen Dialog ein. Verinnerlichte Solidarität führte am 12. Februar 1990 zur Aufforderung an die Modrow-Regierung, jüdischen Sowjetbürgern die bedingungslose Einwanderung in die DDR zu ermöglichen – das Dokument wird hier erstmals veröffentlicht. Nach den Terroranschlägen vom 9. September 2001 wurden wegen der spürbaren Islamfeindschaft Beziehungen zu Muslimen und deren Vereinen aufgenommen. Der JKV ist ein Gründungsmitglied des Migrationsrats Berlin Brandenburg.
Der Jüdische Kulturverein hat seine selbst gestellte Aufgabe weitgehend erfüllt. Er kann mit diesem Sammelband über seine Geschichte (ISBN 978-3-939540-43-4) abtreten, der Nachwelt stehen wir als Zeitzeugen zur Verfügung. Den „Schmoozeday on Tuesday“ für englischsprachige, nicht nur neue Berliner Jüdinnen und Juden, ist als unsere zeitgemäße Fortsetzung des Vereinslebens bereits etabliert.
Abstract: Ritual slaughter issues have been broadly discussed in virtually all West European countries, where Jewish and/or Islamic minorities have marked their presence. In most cases, the main dimension of the public debate on this matter has concerned the collision between broadly defined religious freedom and the principles of animal protection. Recently, the discussion on ritual slaughtering has also reached Poland, where it has taken a specific form in comparison with Western countries. The distinctive character of the Polish case may be proven, inter alia, by the marginal socio-political relevance of Jewish and Islamic minorities in Poland and focus on the political and economic aspects of the issue. In the presented analysis, the main stress has been placed on the interpretation of religious freedom in this regard, i.e. its conditions and constraints, the conditions of the implementation of European law and the arguments used in the debate. Religious communities’ activities have been confronted with the political and economic aspects of the discussion, which are aimed at investigating the degree of the “politicisation” and “economisation” of the issues under scrutiny.
Abstract: Rozdział I. Powstanie, rozwój i zanik skupiska Żydów na Dolnym Śląsku (1945-1968) – Ewa Waszkiewicz
Rozdział II. Z dziejów wałbrzyskich Żydów (1945-2005) – Paweł Wieczorek
Rozdział III. Działalność dolnośląskich oddziałów Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Żydów w Polsce w latach 1950-1989 – Marcin Szydzisz
Rozdział IV. Emigracja „pomarcowa": tożsamość społeczno-kulturowa w sytuacji diaspory – Marcin Starnowski
Rozdział V. Stosunki polsko-izraelskie. Próba analizy czynników kształtujących – Joanna Dyduch
Rozdział VI. Emigranci żydowscy z krajów byłego ZSRR w Berlinie – Aleksandra Borek
„Pierwsze trzy opracowania (E. Waszkiewicz, P. Wieczorka, M. Szylidzisza) poświecone zostały odtworzeniu życia Żydów na Dolnym Śląsku, który po zakończeniu wojny stał się największym skupiskiem uratowanych od Zagłady. Osiedle, które powstało, było fenomenem w skali Polski. Dzieje ludności żydowskiej rozlokowanej na Dolnym Śląsku stanowiły ważną część powojennej historii polskich Żydów.
Opracowanie Ewy Waszkiewicz jest próbą drobiazgowego odtworzenia życia dolnośląskich Żydów - szczególnie w aspekcie religijnym. Autorka analizuje dokumenty wytworzone w Gminie Wyznaniowej Żydowskiej we Wrocławiu, gdzie żyło najwięcej dolnośląskich Żydów, także dokumenty gmin terenowych. Przywołane zostały również akty prawne, które w powojennej Polsce umożliwiały Żydom organizację życia religijnego.
Na postawione przez autorkę pytanie badawcze - czy Żydzi na Dolnym Śląsku w latach 1945-1968 mogli swobodnie kultywować swoją religie, kulturę i obrzędowość - zostaje udzielona odpowiedź pozytywna, solidnie udokumentowana archiwaliami polskimi i dokumentami odnalezionymi w Izraelu.
Tekst Pawła Wieczorka jest opisem życia żydowskich mieszkańców Wałbrzycha i powiatu wałbrzyskiego, który był trzecim co do wielkości skupiskiem Żydów dolnośląskich. Autor porusza problemy osadnictwa, „produktywizacji", spółdzielczości żydowskiej i aktywności politycznej. Omawia także stan bezpieczeństwa w tym powiecie i stosunek do Żydów ze strony urzędów i współmieszkańców. Próbuje ustalić przyczyny zaniku społeczności żydowskiej w Wałbrzychu i powiecie.
Opracowanie Marcina Szydzisza zawiera analizę powstania i działalności TSKŻ na Dolnym Śląsku w kontekście szerzej ujętej polskiej polityki wobec tej mniejszości narodowej. Autor przedstawia przyczyny powstania TSKŻ, stosunek Żydów do nowego związku, stosunek gmin wyznaniowych do TSKŻ, opisuje udokumentowane przypadki antysemityzmu na tym terenie. Próbuje też ustalić, jakie miejsce w życiu Żydów zajmowało Towarzystwo i na ile było „tubą" PZPR.
Kolejne dwa opracowania (M. Starnawskiego i J. Dyduch) są, mimo innych opisywanych miejsc, podobne. Autorzy zajęli się analizą sytuacji Żydów, którzy opuścili Polskę.
Opracowanie Marcina Starnawskiego stanowi próbę określenia czynników kształtujących tożsamość społeczno-kulturową emigrantów żydowskich z Marca '68 - w ujęciu socjologicznym i politologicznym. Autor przedstawia kryteria, które pozwoliły „pomarcowym" emigran¬tom definiować na nowo swą „żydowskość" bez względu na miejsce zamieszkania.
Joanna Dyduch przedstawia analizę najważniejszych czynników kształtujących stosunki polsko-izraelskie - od powstania Izraela w 1948 do 2005 roku. Autorka kreśli uwarunkowania historyczne tych stosunków, opisuje ich bazę traktatową i powołane instytucje, które obu państwom pozwoliły realizować współpracę. Szczególna rola w utrzymaniu dobrych stosunków polsko-izraelskich przypada zdaniem autorki młodzieży obu krajów.
Pamięć Zagłady kultywowana w programach wycieczek młodzieży izraelskiej do Auschwitz-Birkenau oraz spotkania z Polską i młodymi Polakami mogą stać się w opinii autorki kluczem do zbliżenia obu tak tragicznie poszkodowanych narodów.
Książkę zamyka tekst Aleksandry Borek poświęcony zjawisku emigracji Żydów radzieckich, a po rozpadzie ZSRR rosyjskich do Niemiec - a konkretnie Berlina. Autorka naświetla wielorakie przyczyny emigracji Żydów rosyjskich w historycznym kontekście i próbuje prześledzić, jaki wpływ na życie gminy berlińskiej miały kolejne fale emigracji, a szczególnie „Fala IV" po upadku muru berlińskiego.
Zamieszczone w książce teksty nie stanowią opracowań pełnych i wyczerpujących, są jednakże próbą pokazania najważniejszych problemów w badanej i przedstawianej tematyce.”
(fragment wstępu) Ewa Waszkiewicz
Abstract: This book contains a collection of articles on various aspects of Jewish life in France. Its twelve articles are divided into five sections: history, culture and Jewish thought, religious life, Zionism, and reflections on the Jewish community.
The articles are the product of an international conference on French Jewry organized by the Dahan Center at Bar-Ilan University.
Specialists from France, Israel and the USA took part in the writing of this book: Gabrielle Atlan, Joëlle Allouche Benayoun, Philippe Boukara, Erik H. Cohen, Juliette Hassine, Dan Jaffe, Francine Kaufmann, Alain Michel, Simone Mrejen O'Hana, Michel Serfaty, Shmuel Trigano, and David Weinberg.
Abstract:
Publikationer
Forskningspubliceringar
Skriftserier
Current Issues
Digitala skrifter från Hugo Valentin-centrum
Studia multiethnica Upsaliensia
The Hugo Valentin Lectures
Uppsala Multiethnic Papers
Judarna i Sverige – en minoritets historia
Rasen och vetenskapen
Revitalisera mera!
Språket, makten och härligheten
Standard Language Differentiation in Bosnia and Herzegovina. Grammars, Language Textbooks, Readers
Remindings
UUHGS Publications
Endangered Languages and Cultures (ELC)
NAMIS-serien
Nya publikationer
Tidskriften multiethnica
Judarna i Sverige – en minoritets historia
Fyra föreläsningar
Ur inledningen:
Judarna i Sverige – en minoritets historia var rubriken på en föreläsningsserie som arrangerades höstterminen 2009 vid Uppsala universitet. Ansvarig för serien var det nuvarande Hugo-Valentin-centrum, en sammanslagning av det tidigare självständiga Programmet för studier kring Förintelsen och folkmord med Centrum för multietnisk forskning. Serien genomfördes i samarbete med Forum för Advanced Studies in Arts, Languages and Theology. Föreläsningarna var öppna för allmänheten och inträdet fritt. Ordförande för serien var professor emeritus Helmut Müssener.
Vid sidan av Hugo Valentins monografi Judarnas historia i Sverige från 1924 har det länge varit tunnsått med akademiska studier kring gruppens historia. På senare år har dock en rad vetenskapliga arbeten publicerats och forskningsprojekt påbörjats. 2008 bildades även ett tvärvetenskapligt nationellt nätverk med samma namn som föreläsningsserien: Judarna i Sverige – en minoritets historia.
I sammanlagt fem föreläsningar belyste serien olika aspekter av de svenska judarnas historia under drygt 200 år fram till våra dagar och deras strategier för anpassning och integration samt deras ansträngningar för att bevara den egna kulturen. Föreläsningarna baserades till stor del på ny forskning, och föreläsarna – medlemmar i nätverket – är knutna till olika universitet och högskolor i landet och är specialister på sitt område. Fyra av dessa föreläsningar publiceras nu i denna volym. Den femte föreläsningen med rubriken Ett försök till en svensk-judisk historiografi, som hölls av Lars M Andersson, universitetslektor vid Uppsala universitet, har tyvärr fått utgå på grund av föreläsarens alltför stora arbetsbörda. I denna föreläsning redogjorde Andersson mycket ingående och detaljerat för den tämligen omfattande svensk-judiska historiografin.
Den svensk-judiska befolkningsgruppens historia kan räknas tillbaka till 1770-talet, då de första judarna fick lov att permanent bosätta sig i Sverige utan att behöva överge sin religion. Gruppen utgör av många skäl ett idealiskt objekt för studier om exempelvis minoriteter, integration och diskriminering.
Abstract: In October of 1943, the Danish resistance rescued almost all of the Jews in Copenhagen from roundups by the occupying Nazis. In the years since, Jews have become deeply engaged in a Danish culture that presents very few barriers of antisemitism or prejudice. This book explores the questions that such inclusion raises for the Danish Jews, and what their answers can tell us about the meaning of religion, ethnicity and community in modern society.
Social scientists have long argued that modernity poses challenges for traditional ethnic communities, by breaking down the networks of locality, kinship, religion and occupation that have held such communities together. For the Danish Jews, inclusion into the larger society has led to increasing fragmentation, as the community has split into a bewildering array of religious, social, and political factions. Yet it remains one of Scandinavia's most vital religious organizations, and Jewishness remains central to self-understanding for thousands of its members. How this has happened - how the Jewish world has maintained its significance while losing any sense of coherence or unity - suggests a new understanding of the meaning of ethnic community in contemporary society.
