Abstract: Bu çalışmada, İstanbul’un tarihsel kentsel kimliğinde gömülü olan etkin varlıklarına rağmen, Cumhuriyet’in inşasıyla birlikte kimliklerini ait oldukları kentin “azınlığı, ötekisi, yabancısı” olarak sancılı süreçler boyunca yeniden kurmak zorunda kalan Rumların, Yahudilerin ve Ermenilerin kendi kimlik, benlik algıları kamusal, politik ve özel alan düzlemlerinde gündelik hayat pratikleri üzerinden çözümlenmeye çalışılmıştır. İstanbul kentindeki “gayrimüslim-azınlık” kimliklerinin bu inşa süreci farklı kuşak, sosyal sınıf ve cinsiyet değişkenleriyle incelenmiştir. Doktora tezi kapsamında dört yıl gibi bir süreye yayılan saha çalışması; İstanbul’un Rumlarının, Yahudilerinin ve Ermenilerinin yaşantılarını, deneyimlerini, azınlık olmaktan kaynaklı sorunlarını, kimi zaman da avantaja dönüşen halleri kendi seslerinden görünür hâle getirebilmek amacıyla niteliksel araştırma tekniklerinden derinlemesine mülakat, odak grup ve sözlü tarihin kullanıldığı geniş ölçekli bir araştırmaya dayanmaktadır.
Abstract: Bu çalışmada İstanbul’un Rum, Yahudi ve Ermenilerinin Lozan Antlaşması’ndan sonra azınlık olarak kendi kimliklerini ve gündelik hayatlarını yeniden inşa etme süreçleri, tarihsel arka planı dikkate alarak, kolektif belleğin oluşumu ve kamusal/politik/özel alanın inşası çerçevesinde analiz edilmektedir. Bu bağlamda özetle, Cumhuriyetin kuruluşundan bugüne kadar gayrimüslim azınlıkların çoğunluktan farklı olan dini-etnik kimliklerinin kentteki inşa süreçleri, pratikleri ve bu inşa sürecini etkileyen dinamikler; eşit vatandaş ve azınlık olma arasında yaşadıkları siyasi ve sosyal çelişkiler; bu çelişkili durumlar karşısında ürettikleri kimlik stratejileri; hem devletle hem de geniş toplumla kurdukları ilişkiler gündelik hayat pratikleri üzerinden çözümlenmeye çalışılmıştır. İstanbul kentindeki “gayrimüslim-azınlık” kimliklerinin bu inşa süreci farklı kuşak, sosyal sınıf ve cinsiyet değişkenleriyle incelenmiştir. Tez çalışmasında İstanbul’un gayrimüslimlerinin yaşantılarını, deneyimlerini, azınlık olmaktan kaynaklı sorunlarını kendi seslerinden görünür hale getirebilmek amacıyla niteliksel araştırma tekniklerinden derinlemesine mülakat, odak grup ve sözlü tarih kullanılmıştır. Çalışmada İstanbul’un üç azınlık cemaatinin azınlık kimliklerinin oluşumunda kolektif belleklerindeki travmalar ve bu travmaların çeşitli stratejilerle kuşaklararası aktarımı; mekansal aidiyetlerini ve kimliklerini oluşturan tarihsel, kültürel ve iktisadi dinamikler; gayrimüslim azınlık kimliği ile uğranılan dışlanma ve ayrımcılıkların vatandaşlık ve ulusal aidiyetin oluşumu üzerindeki etkileri; kamusal, politik ve özel alanda gayrimüslim azınlık olmanın anlamı ve giderek azalan nüfusları ile İstanbul’da mekanda büzüşme ve dağılma halleri analiz edilmektedir. Tez çalışması, yukarıda açıklanan çerçevede üç cemaati, sınıf, cinsiyet ve kuşak kriterleri ile karşılaştırmalı olarak analiz etmeye olanak veren, niteliksel araştırma tekniklerinin kullanıldığı geniş ölçekli bir araştırmaya dayanmaktadır.
